Αλλεργιογόνα ακάρεα οικιακή σκόνης.
Αλλεργιογόνα ακάρεα.
Τα Αλλεργιογόνα ακάρεα είναι παράσιτα δημιουργούν αλλεργίες στο άνθρωπο. Μοιάζουν μορφολογικά με τα ακάρεα της ψώρας άλλα δεν δημιουργούν πρόβλημα στο δέρμα του ανθρώπου. Μια από τις πιο συχνές αλλεργίες του ανθρώπου είναι αυτή που αποδίδεται στην οικιακή σκόνη (house dust). Αυτή περιέχει μεγάλη ποικιλία συστατικών από αλλεργιογόνα ακάρεα. Άλλα συστατικά μεταξύ των οποίων είναι φυτικές ίνες, τρίχες, γύρης, απολεπίσματα (dander) από δέρμα ανθρώπων και κατοικίδιων ζώων. Ορισμένα απ’ αυτά θεωρούνται αλλεργιογόνα.
Είδη αλλεργιογόνων ακάρεων.
Για πρώτη φορά στη δεκαετία του I960, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης ή αλλεργιογόνα ακάρεα αναγνωρίσθηκαν
ως τα πιο σημαντικά συστατικά για την πρόκληση αλλεργίας από τους εσωτερικούς χώρους, κυρίως τις κατοικίες.
Σήμερα είναι γνωστά 4 είδη αλλεργιογόνων ακάρεων ως συστατικά της οικιακής σκόνης.Είναι τα: Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides pteronyssinus, Euroglyphus maynei και Blomia tropicalis. Τα δυο πρώτα είναι τα πιο σημαντικά στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί και τα 4 είδη με το Dermatophagoides farinae να θεωρείται ως το αντιπροσωπευτικό αμερικανικό είδος. Αντίθετα, στην Ευρώπη το είδος που επικρατεί είναι το Dermatophagoides pteronyssinus.
Αλλεργιογόνα ακάρεα στην Ελλάδα.
Από τη μοναδική έρευνα που έγινε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 διαπιστώθηκε η παρουσία των αλλεργιογόνων ακάρεων. Οι δειγματοληψίες οικιακής σκόνης, από καταστήματα τροφίμων και νοσοκομειακούς χώρους σε διάφορες περιοχές του νομού Αττικής. Αποκάλυψε την παρουσία’των Dermatophagoides pteronyssinus (48,69%). Dermatophagoides farinae (16,79%), και Euroglyphus maynei (0,26%). Σε πολλές περιπτώσεις 2 ή και περισσότερα είδη συνυπάρχουν μέσα στον ίδιο χώρο, ένα όμως απ’ αυτά επικρατεί πληθυσμιακά.
Προβλήματα στο οικιακό περιβάλλον από τα αλλεργιογόνα ακάρεα.
Η παρουσία των ακάρεων στο οικιακό περιβάλλον προκαλεί αναπνευστική αλλεργία (άσθμα, ρινίτιδα). Προκαλεί δερματίτιδα του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής. Σαν αλλεργιογόνα λειτουργούν κυρίως τα νεκρά σώματα,οι εκδύσεις των ατελών σταδίων (cast skins). Άλλα αλλεργιογόνα είναι τα περιττώματα των ακάρεων,τα οποία με τις καθημερινές δραστηριότητες σε κάθε σπίτι μεταφέρονται στον αέρα και εισπνέονται.
Τα αλλεργιογόνα ακάρεα δείχνουν προτίμηση στα στρώματα,κουβέρτες, μαξιλάρια, καναπέδες και χαλιά.Εκεί βρίσκουν άφθονη τροφή στα απολεπίσματα που συνεχώς αποβάλλονται από το δέρμα των ενοίκων και των κατοικίδιων ζώων.
Παράγοντες επιβίωσης των αλλεργιογόνων ακάρεων.
Σημαντικός παράγοντας για την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των ακάρεων είναι η ύπαρξη υψηλής σχετικής υγρασίας.Εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει, ότι σχετική υγρασία 55-75% στις θερμοκρασίες 15-35°C, είναι συνθήκες που ευνοούν την παρουσία, την εξέλιξη των ακάρεων της σκόνης.
Με βάση τις πληροφορίες αυτές συμπεραίνεται, ότι ο πιο ευκταίος και πρακτικός τρόπος για την καταπολέμηση των ακάρεων της σκόνης στον οικιακό χώρο είναι η μείωση της σχετικής υγρασίας κάτω του 50%. Όμως, τα είδη D. farinae και D.pteronyssinus έχουν επιδείξει ικανότητα να επιβιώνουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε κατοικίες, ακόμα και κάτω απ’ αυτό το όριο. Στα εύκρατα κλίματα η σχετική υγρασία στο εσωτερικό των κατοικιών μπορεί να είναι μικρότερη από 40% για 3-5 μήνες στη διάρκεια του χειμώνα, ως αποτέλεσμα της θέρμανσης. Παρ’όλα αυτά, οι πληθυσμοί των ακάρεων εμφανίζουν υψηλές πληθυσμιακές πυκνότητες στη διάρκεια της θερινής περιόδου με την αύξηση της υγρασίας. Η επιβίωση των ακάρεων σε αντίξοες συνθήκες αποδίδεται στα εξής:
- Δημιουργία πρωτονύμφης ανθεκτικής στην ξήρανση.
- Ύπαρξη μικροενδιαιτημάτων (όπως είναι τα στρώματα, μαξιλάρια, κ.λπ.), όπου η υγρασία διατηρείται σε υψηλότερα επίπεδα απ’ αυτή που επικρατεί στο γενικό περιβάλλον του δωματίου
- Ικανότητα των ακάρεων να ικανοποιούν τις ανάγκες τους σε νερό επωφελούμενα από τις διακυμάνσεις της υγρασίας στη διάρκεια του 24-ώρου
Ο βιολογικός κύκλος των αλλεργιογόνων ακάρεων
Ο βιολογικός κύκλος των αλλεργιογόνων ακάρεων περιλαμβάνει το αυγό, την προνύμφη, 3 στάδια νυμφών (πρωτονύμφη, δευτερονύμφη, τριτονύμφη) και το ενήλικο θηλυκό και αρσενικό. Ο κύκλος αυτός συμπληρώνεται σε 3 περίπου εβδομάδες σε ευνοϊκές συνθήκες περιβάλλοντος.Το βιοτικό δυναμικό (biotic potential) των ακάρεων αυτών θεωρείται εξαιρετικά υψηλό, γεγονός το οποίο επιτρέπει στους πληθυσμούς τους να επανακτούν σε σύντομο χρονικό διάστημα υψηλά επίπεδα μετά από αντίξοες συνθήκες, που συχνά επικρατούν στο οικιακό περιβάλλον.
Η καταπολέμηση των αλλεργιογόνων ακάρεων.
Ο έλεγχος των αλλεργιογόνων ακάρεων δεν είναι εύκολο έργο. Κατ’ αρχήν δεν συνιστάται η χρήση χημικών ουσιών (παρασιτοκτόνων, ακαροκτόνων, εντομοκτόνων).Έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές για διάφορους λόγους, ενώ η αλόγιστη ή υπέρμετρη χρήση μπορεί να είναι επικίνδυνη. Μείωση της υγρασίας στους εσωτερικούς χώρους, με κλιματιστικά ή άλλους τρόπους, συντελεί στον περιορισμό του προβλήματος αλλά δεν αρκεί.
Άλλα μέτρα που πρέπει να εφαρμοσθούν είναι η συχνή χρήση της ηλεκτρικής σκούπας (σε χαλιά, στρώματα, καναπέδες πολυθρόνες, μαξιλάρια),το πλύσιμο κλινοσκεπασμάτων και η πλήρης κάλυψη των στρωμάτων με πλαστικό σάκο. Όλα αυτά τα μέτρα έχουν σκοπό να μειώσουν τον αριθμό των ακάρεων και των αλλεργιογόνων προϊόντων τους σε χαμηλά επίπεδα, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι αλλεργικές αντιδράσεις των ενοίκων.
Η πυκνότητα των των αλλεργιογόνων ακάρεων.
Έχει υπολογισθεί ότι η οικιακή σκόνη πρέπει να περιέχει περισσότερα από 100 αλλεργιογόνα ακάρεα/gr σκόνης για να προκαλέσει ευαισθητοποίηση και αλλεργικές αντιδράσεις. Επομένως, ο αντικειμενικός σκοπός του ελέγχου των αλλεργιογόνων ακάρεων θα πρέπει να είναι όχι η ολική εκρίζωση, αλλά ο περιορισμός τους κάτω από θεωρητικά οριακό επίπεδο επικινδυνότητας.
