Ξυλοφάγα έντομα

Τα ξυλοφάγα έντομα στην Ελλάδα είναι δύο μεγάλες κατηγορίες. Τα ξυλοφάγα σκαθάρια με την ονομασία σαράκι, κοινωνικά ξυλοφάγα έντομα, που ονομάζονται τερμίτες ή «Λευκά μυρμήγκια» ή “Μυρμήγκια με φτερά». Στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα και άλλα έντομα που τρέφονται με το ξύλο όπως τα ξυλοφάγα μυρμήγκια ή μυρμήγκια ξύλου και οι ξυλοφάγες σφήκες, ανήκουν σε ορισμένες τάξης των εντομών. Εμάς μας απασχολούν τα Κολεόπτερα, Υμενόπτερα και Ισόπτερα. Τα ξυλοφάγα έντομα κατοικιών έχουν διάφορα από των δέντρων οπός μηλιάς, ελιάς, καρυδιάς, δρυς, πεύκο κ.α. Τα ξυλοφάγα έντομα έχουν διαφορετική καταπολέμηση. Το σαράκι έχει διαφορετική καταπολέμηση από τούς τερμίτες και τα μυρμήγκια ξύλου.

Πολλές φορές το σαράκι λέγεται και ψείρα του ξύλου ή σκόρος του ξύλου. Έχει λευκή προνύμφη για αυτό λέγεται και σκουλήκι του ξύλου. Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στα κυριότερες οικογένειες των ξυλοφάγων εντομών σαράκια που μπορούμε να συναντήσουμε να ζημιώνουν το ξύλο σε σκεπές, πατώματα, κουφώματα, έπιπλα και σε οποιοδήποτε άλλο προϊόν είναι κατασκευασμένο από ξύλο.

Ξυλοφάγα έντομα, Βιολογικώς κύκλος

Τα ξυλοφάγα έντομα οπός όλα τα έντομα κατά το βιολογικό κύκλο υφίστανται ’’μεταμορφώσεις’’. Οι μορφές είναι: ωό, προνύμφη, νύμφη και τέλειο έντομο. Η ολοκλήρωση της σειράς των μορφών σε ένα έντομο, αποτελεί τον βιολογικό κύκλο του εντόμου. Το σόμα του τελιού εντόμου διατηρείται σε τρία κύρια μερί: κεφαλή, θώρακα και κοιλία.

Περιγραφή ξυλοφάγων εντόμων

ξυλοφάγα έντομα, αντιμετώπιση

Στην κεφαλή υπάρχουν οι σύνθετη και απλή οφθαλμοί, ζεύγος κεραιών και τα στοματικά εξαρτήματα. Τα Ξυλοφάγα έντομα είναι προικισμένα με αξιοθαύμαστες ιδιότητες όπως: μεγάλη γονιμότητα, αυξημένη νοημοσύνη, μιμητισμό στο περιβάλλον, προνοητικότητα, συνεργατικότητα και ικανότητα να αναβαπτίζουν ανθεκτικότητα σε αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, ακόμη και στα εντομοκτόνα.
Τα κολεόπτερα και υμενόπτερα είναι τα έντομα που λαϊκά τα ονομάζουμε σαράκι ξύλου, σκουλήκι άσπρο ξύλου, ζωύφιο ξύλου ή σκόρο ξύλου.

Τερμίτες

Οι τερμίτες είναι ξυλοφάγα έντομα Ισόπτερα είναι πολύμορφα και κοινόβια, γνωστά ως τερμίτες ή (λευκά μυρμήγκια). Αντίθετα από το σαράκι έχουν μαλακό σώμα με μικρό ή μέτριο μέγεθος. Τα στοματικά εξαρτήματα είμαι μασητικά με άνω γνάθους άλλοτε μικρές και άλλοτε πολύ μεγάλες (οπλίτες). Οι πτέρυγες των τερμιτών είναι τέσσερις , μεμβρανοειδείς, ίσου μήκους και μεγέθους με πλούσια νεύρωση. Έχουν ατελής μεταμορφώσεις.

Σαράκι

Η προσβολή του ξύλου από ξυλοφάγα έντομα, σαράκι διαφέρει από εκείνη που προκαλείτε από τερμίτες. Οι τερμίτες ζουν σε κοινωνίες και προσβάλουν το ξύλο σε μεγάλους αριθμούς, ενώ τα ξυλοφάγα σαράκια το προσβάλουν ατομικά ή σε μικρούς πληθυσμούς, αναπτύσσονται αργά και η ζημία μπορεί να αργήσει αρκετά να εμφανιστή. Τα Ξυλοφάγα, το σαράκι συχνά παράγουν μικρές ποσότητες πριονιδιού που αναδύεται από της οπές εξόδου του τελιών, καθώς και ήχους που προκαλεί η μάσηση του ξύλου. Ο ήχος που παράγουν ορισμένες ατελής μορφές ή τα τέλια άτομα, προειδοποιούν μερικές φορές για την προσβολή, πριν αυτή γίνει αντιληπτή. Πιο κάτω περιγράφουμε τα χαρακτηριστικά σε μερικές οικογένειες ξυλοφάγων εντόμων και σαρακιών.

Ξυλοφάγα έντομα. Οικογένεια Cerambycidae

Στην Οικογένεια Cerambycidae υπάρχουν άνω των 20.000 είδη ξυλοφάγα έντομα παγκοσμίως. Είναι συνήθως μεγάλου μεγέθους με σαράκι με λεπτά σώμα. Κύριο χαρακτηριστικά των τελείων ατόμων είναι οι μακριές κεραίες των οποίων μερικές φορές, το μήκος είναι διπλάσιο ή τριπλάσιο του μήκους σώμα¬τος, αν και υπάρχουν είδη με μικρότερες. Οι προνύμφες τους είναι κυλινδρικές, επιμήκεις, σαρκώδεις, με λεπτό δέρμα, χρώμα ωχροκίτρινο και ισχυρές γνάθους. Προτιμούν από ζώντα δένδρα μέχρι ξηρά και επεξεργασμένα ξύλα.

Το σαράκι ξύλου Hylotrupes bajulus της Οικογένειας Cerambycidae

Το Hylotrupes bajulus είναι ένα από τα ξυλοφάγα έντομα καταστροφικό παράσιτο από ακατέργαστη καρυκευμένη κωνοφόρα ξυλεία, συμπεριλαμβανομένων των πεύκων, ελάτων και ερυθρελάτων (είδη Pinus, Abies, Picea, Araucaria και Pseudotsuga ). Μπορεί να προκαλέσει σημαντικές δομικές βλάβες στα κτίρια.
Στη Ελλάδα έχει βρεθεί σε ευαίσθητα νεκρά δένδρα, κορμούς και ζωντανά δέντρα με νεκρό ξύλο.Το Hylotrupes bajulus προσβάλλει επίσης ευαίσθητη ξυλεία στέγης, τοίχους, δάπεδα, κτίρια, κάσα πόρτας και είδη ξυλείας όπως έπιπλα από πεύκο, κιβώτια μεταφοράς, παλέτες και μεταφορές που υποστηρίζουν ξυλεία και πλαίσια.

Από πού προέρχεται;

Το Hylotrupes bajulus είναι από τα ξυλοφάγα έντομα βρίσκεται στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή (Τουρκία), τη Βόρεια Αφρική, τη Νότια Αφρική, τη Νότια Αμερική, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Το Hylotrupes bajulus έχει ανιχνευθεί αρκετές φορές προηγουμένως στην Αυστραλία, αλλά αυτές οι παρασιτώσεις εξαλείφθηκαν από τον υποκαπνισμό. Το 2004 εντοπίστηκε το Hylotrupes bajulus στη Δυτική Αυστραλία και από τότε βρέθηκε στα προάστια.

Που να ψάξω για το σαράκι Hylotrupes bajulus;

Τα πιο εμφανή στοιχεία για το ξύλο Πεύκη, τη δομική ξυλεία ή τα είδη ξυλείας που έχουν μολυνθεί με Hylotrupes bajulus είναι η παρουσία:

Τα σκαθάρια ενηλίκων που είναι μαύρα καφέ έως μαύρα και έχουν ελαφρώς πεπλατυσμένη εμφάνιση. Τα φτερά του σκαθάρι είναι συνήθως όλα μαύρα και μπορεί να έχουν ξεχωριστά λευκά μπαλώματα. Η πάνω επιφάνεια του πρώτου τμήματος σώματος πίσω από το κεφάλι έχει δύο ανυψωμένα, μαύρα, λαμπερά κουμπιά που μοιάζουν με τα μάτια. Οι ενήλικες είναι περίπου 18-25mm σε μήκος με κεραίες περίπου το ήμισυ όσο το σώμα.

Χαρακτηριστικά του σαράκι

Χαρακτηριστικές οπές ωοειδούς σχήματος, μήκους περίπου 5-10 χιλιοστών, οι οποίες λειτουργούν σύμφωνα με τους κόκκους της ξυλείας στην επιφάνεια της μολυσμένης ξυλείας από την οποία προέκυψε το ενήλικο σκαθάρι. • Η λεπτή σκόνη, το οποίο είναι ένα μείγμα λεπτών κονιοποιημένων σωματιδίων σκόνης ξύλου και σφαιριδίων από περιττώματα, μπορεί μερικές φορές να βρίσκεται κάτω από τις οπές εξόδου μολυσμένης ξυλείας όπου έχουν εμφανιστεί ενήλικα σκαθάρια.
Μπορούν να είναι εμφανή τα μακρά οίδημα που μοιάζουν με φουσκάλες στην επιφάνεια της ξυλείας, αυτά προκαλούνται από το σφιχτά συσκευασμένο κορμό που αναγκάζει «έξω» το λεπτό στρώμα του άνυδρου ξύλου.
Άλλα στοιχεία που δείχνουν ότι η προσβολή από ξύλο Hylotrupes bajulus περιλαμβάνει:

Χαρακτηριστικά των προνύμφων

Μαλακοί ήχοι απόξεσης από τις προνύμφες καθώς τρώνε. Αυτό μπορεί να ακουστεί συχνά τη νύχτα και μπορεί να ακούγεται από κάποια απόσταση.
Προνύμφες εντός της ξυλείας. Οι προνύμφες είναι επιμήκεις και έχουν κυλινδρικό σχήμα με διευρυμένη και πεπλατυσμένη κεφαλή. Είναι μεταξύ 19-41 χιλιοστών και περίπου 7,5 χιλιοστών στην ωριμότητα. Μπορούν να αναγνωριστούν από μια σειρά από τρία μικρά μαύρα μάτια ενός φακού σε κάθε πλευρά του κεφαλιού.
Η σήραγγες μέσα στην ξυλεία που σχηματίζονται από τις βαριές προνύμφες και είναι συχνά σφιχτά συσκευασμένες με κορνίζα. Η σήραγγες μέσα στο ξύλο σπάνε να σπάσουν την επιφάνεια της ξυλείας και επομένως σπάνια ανιχνεύονται.
Δοχεία μέχρι 120 αυγά τα οποία τοποθετούνται σε ρωγμές ή ρωγμές σε ξυλεία.

Πώς είναι το Hylotrupes bajulus ;

Το Hylotrupes bajulus είναι από τα ξυλοφάγα έντομα – σαράκι και έχει μια σχετικά μεγάλη προνύμφη διάρκεια που μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως 12 έτη 5 πριν από την εμφάνιση του ενήλικου σκαθαριού. Αυτό επιτρέπει να παραμείνει μη προσβεβλημένη η μόλυνση και συνέβαλε στην εξάπλωσή της σε άλλα μέρη του κόσμου σε ξυλεία και είδη ξυλείας, όπως τα έπιπλα.
Τα σκαθάρια Hylotrupes bajulus ενηλίκων θα ταξιδεύουν μόνο σε ελάχιστες αποστάσεις εάν η πηγή τροφής τους δεν έχει εξαντληθεί. Εντούτοις, θεωρούνται ισχυρά έντομα που πετάνε και μπορούν να καλύψουν μια σημαντική απόσταση με αποτέλεσμα την προσβολή νέων περιοχών.
Η μεγαλύτερη εξάπλωση του Hylotrupes bajulus προκαλείται από την υποβοηθούμενη από τον άνθρωπο μεταφορά μολυσμένης ξυλείας από πεύκο ή προϊόντων ξυλείας.
Το παράσιτο είναι σε θέση να ζει σε μια ευρεία ποικιλία κλιματικών συνθηκών, αν και προτιμά τα εύκρατα ενδιαιτήματα. Συνήθως βρίσκεται σε παράκτιες περιοχές.

Διαχείριση

Το Hylotrupes bajulus είναι ξυλοφάγο έντομο – σαράκι που θεωρείται επιβλαβές σε καραντίνα. Υπάρχουν διάφορες επιλογές για τη καταπολέμηση και αντιμετώπιση της μολυσμένης ξυλείας. αυτά περιλαμβάνουν τη θερμική επεξεργασία και τον υποκαπνισμό με εγκεκριμένα υποκαπνιστικά μέσα που εφαρμόζονται από εγκεκριμένους χειριστές ελέγχου παρασίτων. Χημική συντηρητική επεξεργασία ξυλείας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία από την προσβολή.

Ξυλοφάγα έντομα. Υποοικογένεια Lyctinae

Τα ξυλοφάγα έντομα της Υποοικογένεια Lyctinae περιλαμβάνει πολλά είδη σαράκι του ξύλου, τα οποία αποτελούν σημαντικούς εχθρούς της ξυλείας. Οι προνύμφες των Lyctinae τρέφονται με σκληρό, ξηρό ή επεξεργασμένο ξύλο υψηλής περιεκτικότητας σε άμυλο. Υφίστανται και ως φυσικοί πληθυσμοί σε ξερούς κλάδους δασικών δένδρων, αμπέλου κ.λ.π.

Που προσβάλλει σε κατοικίες ;

Στις κατοικίες η προσβολή είναι πολύ συνήθης σε καυσόξυλα, εσωτερικό ξύλινο διάκοσμο, έπιπλα και κατασκευές από μπαμπού και σε κορνίζες. Τα ξύλινα αντικείμενα είναι δυνατόν να προσβληθούν από αρκετές γενεές του εντόμου, μέχρι της ολικής καταστροφής του εσωτερικού τους.

Τα τέλεια είναι μικρού μεγέθους 2-7,5 χιλιοστά. Έχουν λεπτό σώμα με παράλληλες πλευρές και χρώμα από κστανοκόκκινο έως μαύρο. Η ανεπτυγμένη προνύμφη έχει σχήμα C, μήκος περίπου 6 χιλιοστα και χρώμα ωχρόλευκο. Διακρίνεται από τις προνύμφες των Anobiidae από το τελευταίο κοιλιακό αναπνευστικό τρήμα το οποίο είναι 6 φορές μεγαλύτερο σε μέγεθος από τα υπόλοιπα. Προσβάλλουν μόνο το σομφό ξύλο των σκληρών ειδών δένδρων, του οποίου οι πόροι εί¬ναι μεγαλύτεροι σε διάμετρο και διευκολύνουν την εναπόθεση ωών από το θήλυ. Έχουν παρατηρηθεί σε δρύ, φτελιά, μανόλια, μελιά, αγριοκαρυδιά στην ύπαιθρο και σε πατώματα, κοντραπλακέ, παλέτες, ξυλόγλυπτα, έπιπλα, λαβές εργαλείων και όπλων κ.λ.π.

Η ανάπτυξη των ξυλοφάγων

Η ανάπτυξη στα ξυλοφάγα έντομα αυτόν, της προνύμφης διευκολύνεται όταν η περιεκτικότητα σε υγρασία του ξύλου είναι μεταξύ 10% και 20%. Επειδή τα Lyctinae δεν είναι ικανά να πέψουν την κυτταρίνη, χρησιμοποιούν για την πέψη τους το άμυλο, σάκχαρα, πρωτεΐνες κ.ά. Έτσι, η περιεκτικότητα του ξύλου σε άμυλο, παίζει μεγάλων ρόλο στην ανάπτυξη της προνύμφης και δεν εναποθέτουν ωά σε ξύλο με περιεκτικότητα σε άμυλο κάτω του 3%.
Τα Lyctinae βρίσκονται κυρίως ως είδη του γένους Lyctus, και ιδίως τα Lyctus brunneus και Lyctus linearis. To Lyctus africanus έχει επίσης βρεθεί στην Ελλάδα να προσβάλλει ξύλινες κορνίζες. Ακόμα, υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη σε κατοικημένους χώρους των Lyctus planicollis, Trogoxylon parallelopipedum, και Lyctus discedens. Τα είδη του γένους Lyctus είναι ξυλοφάγα έντομα, σαράκια, που μοιάζουν πολύ μεταξύ τους στη γενική εμφάνιση, τον βιολογικό κύκλο και τις συνήθειες. Για τα έντομα Υποοικογένεια Lyctinae θα αναφερθούμε σε άλλα άρθρα.

Ξυλοφάγα έντομα. Οικογένεια Bostrychidae

Τα έντομα της οικογένειας Bostrychidae είναι ξυλοφάγα έντομα – σαράκια. Το μήκος των τελείων Bostrychidae είναι μεγαλύτερο από αυτό των Lyctus, φθάνοντας συχνά τα 6-10 χιλιοστά. Το σώμα τους είναι κυλινδρικό και επίμηκες, με χρώμα καστανοκκόκινο έως μαύρο. Στο σχήμα μοιάζουν περισσότερο με Anobiidae, όμως ο Προσβολή από ξυλοφάγο έντομο προθωρακάς τους έχει πολλά μικρά εξογκώματα σαν μπούκλες (βόστρυχοι). Οι κεραίες είναι ευθείες και καταλήγουν σε ρόπαλο με 3 ή 4 άρθρα. Το πρόσθιο τμήμα των ελύτρων συχνά έχει ένα ή περισσότερα εξογκώματα που χρησιμοποιούνται για την κίνηση του εντόμου μέσα στις στοές. Οι μηροί και οι κνήμες είναι φαρδιές, ενώ συχνά έχουν δόντι στη μια πλευρά. Ορισμένα είδη χαρακτηρίζονται από διμορφισμό φύλου.

Τα ξυλοφάγα έντομα είδη της Οικογένειας Bostrychidae

Τα ξυλοφάγα έντομα είδη της Οικογένειας Bostrychidae μοιάζουν με τα Lyctus ως προς ότι προσβάλλουν μόνο το ξυλώδες παρέγχυμα. Οι προνύμφες έχουν σχήμα C, 6 θωρακικά πόδια και μήκος 5-8 χιλιοστά. Τα Bostrychidae προσβάλλουν συνήθως φρεσκοκομμένα δένδρα και πριν η περιεκτικότητα του ξύλου σε υγρασία μειωθεί σημαντικά. Σε μερικές περιπτώσεις τα έντομα συνεχίζουν να τρέφονται με το ξύλο ακόμη και όταν αυτό έχει ξηραθεί, αλλά δεν επαναπροσβάλλουν ξηραμένη ξυλεία ή η προσβολή, τότε, δεν θα είναι σοβαρή.

Οι στοές που κατασκευάζουν είναι παρόμοιες με αυτές των Lyctus αλλά φαρδύτερες και με πιο κυκλική διατομή ενώ στα πρώτα στάδια της προσβολής ακολουθούν τα «νερά» του ξύλου. Σε τομή του ξύλου οι στοές είναι διαφόρων μεγεθών, γεμάτες με τραχύ, αλευρώδες πριονίδι, πιεσμένο μέσα στις στοές.
Τα θηλυκά τέλεια δεν εξαρτώνται από το μέγεθος των αγγείων του ξύλου για να αποθέσουν τα ωά τους, καθώς είναι δυνατόν να ανοίξουν στοά για τον σκοπό αυτόν.

Τα ξυλοφάγα έντομα, μπορούν να τραφούν με ξύλο

Μπορούν να τραφούν με ξύλο καθώς ορύσσουν τις στοές, αλλά μέχρι να συζευχθούν, οπότε σταματούν. Τα ωά είναι πολύ λεπτά ώστε να εισάγονται μέσα στους πόρους του ξύλου, που αποκαλύπτουν οι στοές. Οι προνύμφες συνεχίζουν την προσβολή και ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους συνήθως σε διάστημα ενός έτους. Μετά από πολλές εκδύσεις, η ανεπτυγμένη προνύμφη ορύσσει την στοά πιο
κοντά στην επιφάνεια του ξύλου, συνήθως κατασκευάζει «νυμφικά θάλαμο» και νυμφώνεται. Όταν μεταμορφωθεί bostricus cappuccinos σε τέλειο, αυτά ανοίγει στοά κατ’ ευθείαν προς την επιφάνεια του ξύλου, παρασύροντας και ένα μέρος από το πριονίδι της στοάς προς τα έξω.

Πολλά είδη σαράκι Bostrychidae είναι από τα ξυλοφάγα έντομα που προσβάλλουν και φρεσκοκομμένα «μαλακά» ξύλα και ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους, επί ένα έτος περίπου, σε μη ξηραμένη ξυλεία. Ο βιολογικός κύκλος και ο αριθμός γενεών των Bostrychidae μπορεί να παραταθεί και επί αρκετά χρόνια, εφ’ όσον οι συνθήκες είναι δυσμενείς.
Συχνά προσβάλλουν πλατύφυλλα δένδρα και θάμνους στη φύση αλλά είναι σοβαροί εχθροί και σκληρών ξύλων. Τα είδη που προσβάλλουν μαλακά ξύλα δεν προκαλούν σοβαρές ζημιές. Συνήθως προτιμούν σομφό ξύλο των σκληρών ή μαλακών και ξυλεία ή βιομηχανικά προϊόντα από ξύλο, κάτω των 10 ετών (από την κοπή). Τα είδη που προτιμούν μερικώς (ατελώς) αποξηραμένη ξυλεία, ευνοούνται από περιεκτικότητα του ξύλου σε υγρασία από 6-30% ή παραπάνω.
Αντιπρόσωπος της οικογένειας είναι το σαράκι Bostrychus capucinus, θα το αναλύσουμε σε άλλο άρθρο.

Διττέ τα νέα μας site.