Όλα για τους Τερμίτες

Τι είναι οι τερμίτες; Τα μικρόσωμα (3,0 – 22,0 χιλιοστά) αλλά τόσο…θαυματουργά αυτά πλάσματα, συγκαταλέγονται μεταξύ των αρχαιοτέρων εντόμων στη φύση. Απολιθώματα τους έχουν βρεθεί σε σχηματισμούς ηλικίας άνω των 100 εκατομμυρίων ετών. Από τότε, μέχρι σήμερα, τρέφονται αποκλειστικώς με ξύλα και άλλα κυτταρινούχα υλικά. Η τερμίτες μαζί με τα ξυλοφάγα κολεόπτερα (σαράκια) αποτελούν τους κυριότερους ζωικούς εχθρούς του ξύλου.

Είναι έντομα κοινωνικά. Οι κοινωνίες τους είναι εξόχως συνεργατικές και συνεκτικές.Τα άτομα μιας κοινωνίας τερμιτών χαρακτηρίζονται από σχετική μακροζωία. Οι εργάτες-τερμίτες ζουν δύο χρόνια περίπου ενώ οι βασίλισσες μερικών ειδών μέχρι και 12 χρόνια! Οι προσπάθειες κάθε μέλους της κοινωνίας αποβλέπουν στην επιτυχία του συνόλου. Οι κοινωνίες αυτές αυτοπροστατεύονται, αυτοδιαιωνίζονται. Είναι συνεχώς εφοδιασμένες με αποθέματα τροφής. Ο κρυπτικός τρόπος ζωής των μελών, τις προφυλάσσει από εχθρούς και ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας (καύσωνας – παγετός).

Σε ένα φυσικό περιβάλλον, οι τερμίτες είναι πολύ ωφέλιμοι καθώς ανακυκλώνουν το ξύλο και τα άλλα συναφή υλικά. Αποσυνθέτοντας οργανική ύλη και αποδίδοντας την ως θρεπτικά στοιχεία στο έδαφος. Οι στοές που δημιουργούν βελτιώνουν τον αερισμό του εδάφους βοηθώντας την ανάπτυξη των φυτών όπως ακριβώς κάνουν και οι γαιοσκώληκες.

Η μεγάλη καταστροφική δυναμική των τερμιτών οφείλεται στην αδηφαγία και την αφθονία τους από πλευράς ατόμων. Οι μικρές κοινωνίες τους μπορεί να αριθμούν χιλιάδες ενώ οι μεγάλες εκατομμύρια άτομα

Αρκετοί ζωικοί οργανισμοί (πτηνά, ερπετά, αμφίβια, θηλαστικά, μυρμήγκια και άλλα αρθρόποδα) καταναλώνουν τερμίτες. Οι τερμίτες αποτελούν σοβαρό μέρος της διατροφής τους. Για πολλούς λαούς, κυρίως της Αφρικής, είναι δημοφιλές έδεσμα είτε μαγειρευμένοι με πολλούς τρόπους είτε σε σκόνη, ως προσθετικό σε τρόφιμα

Τι είναι οι τερμίτες; Εξάπλωση τερμιτών.

Μόνο το 10% από τα 2.400 γνωστά είδη τερμιτών είναι επιβλαβή. Οι περισσότεροι απαντώνται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Οι χαμηλές θερμοκρασίες εμποδίζουν την εγκατάσταση τους στις υπερβόρειες περιοχές της Ευρώπης, Ασίας και Αμερικής. Η μόνη εξαίρεση τα κτίρια που διαθέτουν κεντρική θέρμανση. Συνήθως, δεν προσβάλλουν ζώντα και υγιή δένδρα αλλά αποτελούν μόνιμη απειλή για παλαιά ιστορικά κτίρια, βιβλιοθήκες και αρχεία.

Τι είναι οι τερμίτες; Ταξινόμηση τερμιτών.

Οι τερμίτες, όπως αναφέρεται και πιο πάνω,διακρίνονται σε υπόγειους, ξηρού ξύλου, υγρού ξύλου και θεριστές.

Οι υπόγειοι τερμίτες είναι οι πιο διαδεδομένοι και καταστρεπτικοί. Ζουν μέσα στο έδαφος και ορύσσουν περάσματα μέχρι να προσεγγίσουν ξύλο ή κυτταρινούχα υλικά που βρίσκονται πάνω από το έδαφος. Επίσης κατασκευάζουν, για τον ίδιο σκοπό, χωμάτινους αγωγούς επάνω στο τσιμέντο και άλλα «δύσκολα» υλικά. Χρησιμοποιούν ρωγμές ή κοιλότητες σε πλάκες μπετόν και θεμελιώσεις.

Επειδή προτιμούν το εαρινό (πιο μαλακό) από το θερινό ξύλο, η προσβολή έχει αυλακωτή ή κυψελοειδή εμφάνιση, με το εξωτερικό του ξύλου ανέπαφο. Δεν βγάζουν τα περιττώματα και το πριονίδι έξω από τις στοές, όπως συνηθίζουν τα άλλα ξυλοφάγα έντομα (σαράκια). Έτσι η προσβολή παραμένει ύπουλα κρυφή. Χρειάζονται την υγρασία του χώρου όπου ζουν γι’ αυτό κατασκευάζουν μέσα στο έδαφος στοές. Οι στοές είναι δυνατόν να φθάσουν και τα 100 μέτρα μήκος.

Οι ιχνοδηλωτικές φερομόνες των υπόγειων τερμιτών διατηρούν την προσελκυστική ιδιότητα τους επί ένα έτος τουλάχιστον. Την προσβολή προδίδει η εμφάνιση των πτερωτών τερμιτών, που παρατηρείται συνήθως μετά από όψιμες φθινοπωρινές ή πρώιμες χειμερινές βροχές. Επειδή έχουν υδαρή περιττώματα, μέρη ξύλινων κατασκευών που αποκτούν σκούρο χρώμα ή σκάζουν, αποτελούν ένδειξη για προσβολή.
– Οικογένεια Rhinotermitidae: Amitermes floridensis,
Gnathamitermes spp., Reticulitermes hageni, R. Hesperus, R. flavipes, R. lucifugus, R tibialis,
R. virginicus κ.ά.
– Οικογένεια Kalotermitidae: Coptotermes formosanus, Heterotermes aureus.

Ξηρού ξύλου.

Οι τερμίτες ξηρού ξύλου οι αποικίες τους, μικρότερες από αυτές των υπογείων, ζουν αποκλειστικώς σε ξηρό και υγιές ξύλο. Δεν έχουν την ανάγκη της επαφής με το έδαφος. Την αναγκαία υγρασία αποκτούν από αυτήν του ξύλου που καταναλώνουν ή την παράγουν μέσω του μεταβολισμού τους. Εκτός από την κατασκευαστική ξυλεία σε κτίρια, προσβάλλουν πατώματα σκληρού ξύλου και πολλών ειδών ξύλινα αντικείμενα όπως έπιπλα, κορνίζες κ.ά. Η εγκατάσταση των τερμιτών αυτών στις κατοικίες γίνεται συνήθως όταν οι σμηνουργοί μπαίνουν από ανοιχτούς (χωρίς προστατευτική σίτα)

αεραγωγούς στις ταράτσες
ή στα θεμέλια,
ρωγμές εξωτερικών τοίχων όπως γύρω από τα πλαίσια κουφωμάτων,
σοφίτες,
σανίδες ραμποτέ
και επενδύσεις οροφής.

Οι τερμίτες ξηρού ξύλου αντέχουν σε ακραίες τιμές υγρασίας και θερμοκρασίας. Επιβιώνουν ακόμη και σε σοφίτες κατοικιών όπου η θερμοκρασία στα ξύλινα στοιχεία μπορεί να ξεπεράσει τους 55°C. Για να συγκρατήσουν την υγρασία του σώματος τους, διαθέτουν πιο υδατοστεγές σωματικό περίβλημα. Έχουν την ιδιότητα να επαναπροσροφούν νερό από τα περιττώματα τους, με αποτέλεσμα τα τελευταία να έχουν σφαιροειδές σχήμα. Να είναι απολύτως στεγνά .

Οι τερμίτες ξηρού ξύλου δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς και στις στοές τους δεν παρατηρείται χώμα. Προσβάλλουν και το εαρινό και το θερινό ξύλο αφήνοντας την εξωτερική επιφάνεια του άθικτη.
Το μοναδικό σημάδι προσβολής αποτελούν οι μικροί σωροί από τα μικρά σαν σπόροι, περιττώματα, τα οποία οι τερμίτες αποβάλλουν μέσω προσωρινών στοών και οι οποίες στη συνέχεια φράσσονται με το ίδιο «υλικό».
– Οικογένεια Kalotermitidae: Kalotermes approximates, K. flavicolis, Cryptotermes brevis, C. cavifrons, Calcaritermes nearcticus, Incisitermes minor, I. milleri, I. schwarzi, I. snyderi, Marginitermes hubbardi κ.ά.

Υγρού ξύλου.

Υγρού ξύλου προσβάλλουν ξύλο με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία. Έχουν εμφανώς μεγαλύτερο μέγεθος από τους υπόγειους. Οι εργάτες και οι οπλίτες έχουν μήκος μέχρι και 20 χιλιοστά και οι σμηνουργοί μέχρι και 25 χιλιοστά μαζί με τις πτέρυγες. Οι αποικίες βρίσκονται μέσα στο ξύλο χωρίς συνήθως να απαιτείται επαφή με το έδαφος. Παρατηρούνται σε πεσμένους κορμούς δένδρων ή πασσάλους με υγρό ή σηπόμενο ξύλο σε επαφή με υγρό έδαφος και σε σημεία οικοδομής με διαρροή υγρασίας.

Οι οπλίτες έχουν μεγάλη καστανοκόκκινη κεφαλή και μεγάλες γνάθους με ισχυρά δόντια. Δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς και τα ανοίγματα προς το ξύλο φράσσονται με περιττωματικά υλικά. Τα σφαιροειδή περιττώματα μήκους ~1 χιλιοστού είναι συνήθως κολλημένα στην επιφάνεια των στοών στην περίπτωση πολύ υγρού ξύλου, ενώ σε λιγότερο υγρό ξύλο συλλέγονται στη βάση των στοών και πολλές φορές σπρώχνονται προς τα έξω, όπως στην περίπτωση των τερμιτών ξηρού ξύλου. Οι καταστροφή που προκαλούν είναι μεγαλύτερη όταν «συνεργάζονται» με τους μύκητες που προκαλούν σήψη του ξύλου.
– Οικογένεια Kalotermitidae: Neotermes castaneus, N. jouteli, N. luykhi, Paraneotermes simplicicornis κ.ά.
– Rhinotermitidae: Prorhinotermes simplex κ.ά.
– Termopsidae: Zootermopsis angusticollis, Z. nevadensis κ.ά.

Τι είναι οι τερμίτες; Θεριστές τερμίτες.

Θεριστές τερμίτες έχουν πολλές ομοιότητες με τους υπόγειους τερμίτες κυρίως όσον αφορά στη δομή της φωλιάς τους. Αυτό που τους διακρίνει ως προς την συμπεριφορά είναι ότι, αν και κατασκευάζουν δίκτυο υπόγειων στοών, ανεβαίνουν στην επιφάνεια του εδάφους και διανύουν μικρές αποστάσεις σε μονοπάτια, προστατευόμενοι από τους οπλίτες. Κόβουν και συλλέγουν μικρά τμήματα φυτών και τα μεταφέρουν στη φωλιά τους ως απόθεμα τροφής.

Υψηλοί πληθυσμοί τέτοιων τερμιτών, προκαλούν καταστροφές σε βοσκότοπους.
– Οικογένεια Hodotermitidae: Hoditermes mossambicus, Trinervitermes trinervoides, anacanthotermes κ.ά.
– Οικογένεια Termitidae: Drepanotermes spp. κ.ά.
Όπως προαναφέρθηκε, τα περισσότερα είδη τερμιτών απαντώνται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Είδη των γενών Macrotermes και Odontotermes, τα οποία ανήκουν στην οικογένεια Termitidae, είναι ευρύτατα διαδεδομένα στις τροπικές περιοχές της Αφρικής και της Ασίας. Σε περιοχές της Ν.Α. Ασίας υπάρχει το είδος Cryptotermes brevis, Kalotermitidae (ξηρού ξύλου) όπως και τα γένη της οικογένειας Rhinotermitidae, Coptotermes και Reticulitermes (υγρού ξύλου).

Είδη του γένους Coptotermes

Είδη του γένους Coptotermes έχουν βρεθεί και στην Αυστραλία, ενώ στην Ευρώπη τα περισσότερα απαντημένα είδη ανήκουν στα γένη Reticulitermes και Kalotermes. Στη Γαλλία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει αναφερθεί η παρουσία των Reticulitermes lucifugus, R Santonensis και Kalotermes flavicolis (Fougerousse & Per lade, 1975). Προσφάτως αναφέρθηκαν σε υπερθαλάσσια περιοχή της Γαλλίας γνωστή ως Dom Tom, μεγάλες καταστροφές σε σπίτια κατασκευασμένα από ξύλο.

Οι τερμίτες ανήκαν τόσο στην κατηγορία των «υπογείων» (Rhinotermitidae και Termitidae), όσο και στην κατηγορία «ξηρού ξύλου» (Kalotermitidae, Rhinotermitidae και Termitidae). Η έξαρση αποδόθηκε στην υψηλή περιβαλλοντική υγρασία και θερμοκρασία της περιοχής (Fouquet, 2000).

Σε διάφορες πόλεις και χωριά της Ρωσίας έχει αναφερθεί ότι τα είδη Reticulitermes lucifugus και Anacanthoter-mes turkestanicus προκαλούν ζημιές σε ξύλο και ξύλινα αντικείμενα σε σπίτια. Το είδος
Reticulitermes lucifugus απαντάται στο νότιο ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας, ενώ το Anacanthotermes turkestanicus είναι ευρέως εξαπλωμένο στις Δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας.

Reticulitermes Speratus

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το είδος R. Speratus είναι δυνατόν να επιβιώσει τον χειμώνα σε κτίρια χωρίς θέρμανση. Η κατανομή του γένους Reticulitermes είναι ενδιαφέρουσα, γιατί εκτείνεται περίπου 1.000 χμ. πιο βόρεια από το βορειότερο όριο σχεδόν όλων των άλλων γενών τερμιτών.
Τα ακόλουθα στοιχεία αφορούν στα είδη τερμιτών που απαντώνται, μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα.

Reticulitermes lucifugus Οικογ. Rhinotermitidae.

Τα πτερωτά τέλεια έχουν μήκος σώματος 6-8 χιλ. και οι πτέρυγες 9 χιλ. Το σώμα τους έχει χρώμα στιλπνό καστανό και οι πτέρυγες υποκαστανές. Οι εργάτες και οι οπλίτες έχουν μήκος 4,5-5 χιλ. Ο προθώρακας είναι καρδιόσχημος.

Υπάγεται στους υπόγειους τερμίτες. Η σμηνουργία γίνεται Απρίλιο έως Ιούνιο αλλά και αργότερα. Ζει συνήθως σε υγρούς τόπους. Οι αποικίες του αναπτύσσονται συχνά στις ρίζες και τον κατώτερο κορμό συνήθως αμπέλου, πεύκων, ροδιάς, μουσμουλιάς, λωτού κ.ά. δένδρων ή θάμνων και μπορούν να φθάσουν έως και 1.000.000 άτομα.

Οι υπόγειες στοές του φθάνουν και τα 100 μ. και πολλές φορές καταλήγουν σε κατοικίες. Συχνότερα, προσβάλλει ξυλεία βυθισμένη στο έδαφος. Για να προσβάλλει ευπαθή υλικά που βρίσκονται επάνω από την επιφάνεια του εδάφους, κατασκευάζει κυκλικούς ή ημικυκλικούς αγωγούς από χώμα και περιττώματα διατομής 3-15 χιλ., συνδέοντας το προς το προσβολήν υλικό με το έδαφος, ώστε να εφοδιάζεται με την απαραίτητη υγρασία.

Στο ξύλο, διανοίγει στοές που ακολουθούν το μαλακότερο (εαρινό) και τις συνδέει με το σκληρότερο (φθινοπωρινό) ξύλο. Τα τοιχώματα των στοών καλύπτονται με σκληρό λευκό υλικό που αποτελείται από τα περιττώματα του εντόμου. Περνούν μέσα από ρωγμές των θεμελίων και προσβάλλουν κατ’ αρχάς τις δοκούς που στηρίζουν τα πατώματα,στη συνέχεια τα ίδια τα πατώματα, τα κατώτερα μέρη των ξύλινων κουφωμάτων και άλλα ευπαθή υλικά προκαλώντας μεγάλες καταστροφές. Είναι πιο ύπουλο και καταστρεπτικό από τα τρία είδη. Αποφεύγει το φώς (lucifugus = λύκη + φυγή).

Reticulitermesflavipes Οικογ. Rhinotermitidae.

Τα πτερωτά τέλεια είναι λίγο μικρότερα των προηγουμένων. Οι πτέρυγες είναι πιο ανοιχτόχρωμες και τα πόδια κίτρινα από το άκρο του μηρού μέχρι και τους ταρσούς (flavipes).
Ζει στους κήπους και σε ξύλινα μέρη κατοικιών. Όπως συνηθίζουν οι τερμίτες, κατατρώγει το εσωτερικό των σανίδων, αφήνοντας ανέπαφη την εξωτερική επιφάνεια. Γι’ αυτό και η παρουσία τους γίνεται αντιληπτή μόνον όταν είναι ήδη πολύ αργά για επανόρθωση. Έχει βρεθεί επίσης σε
βιβλία, χαρτόνια, υφάσματα αλλά και σε λαχανοκομικά και καλλωπιστικά φυτά (Bonnemaison, 1965).

Kalotermes flavicolis Οικογ. Kalotermitidae.

Τα πτερωτά έχουν μήκος 6 χιλ. και κάθε πτέρυγα 10 χιλ. Το γενικό χρώμα είναι καστανόμαυρο ενώ ο προθώρακας είναι κίτρινος. Οι οπλίτες έχουν κυλινδρικό προθώρακα και γνάθους με ισχυρά δόντια. Η βασίλισσα δεν έχει υπερτροφική κοιλία.Υπάρχουν πολλά νεοτενή, άπτερα αναπαραγωγικά και «ψευδεργάτες». Σχηματίζει μικρές αποικίες των 600 ατόμων περίπου, σε πρέμνα εξασθενημένων δένδρων και θάμνων, ιδίως σε κακώς διατηρημένους αμπελώνες ή κάτω από πέτρες. Είναι τερμίτης ξηρού ξύλου και μπορεί να προσβάλλει ξύλινες κατασκευές σε κατοικίες, χωρίς τη μεσολάβηση του εδάφους, μεταφερόμενος με την ξυλεία ή τα έπιπλα.

Τι είναι οι τερμίτες; Μορφολογία και Βιολογία.

Οι τερμίτες ανήκουν στην Τάξη Ισόπτερα των Εντόμων. Όπως όλα τα έντομα έχουν έξι πόδια και το σώμα τους χωρίζεται σε τρία τμήματα: κεφαλή, θώρακα και κοιλία.

Στην κεφαλή υπάρχει ένα ζεύγος ευθύγραμμων κεραιών αποτελούμενων από μικρά τμήματα σαν χάνδρες κομπολογιού (κομβολογοειδείς). Στα μυρμήγκια, που είναι Υμενόπτερα, οι κεραίες σχηματίζουν γωνία (γονατοειδείς). Τα εξαρτήματα του στόματος είναι εφοδιασμένα με ισχυρές γνάθους (μασητικός τύπος) για διατροφή και άμυνα. Ο κρυπτικός τρόπος διαβιώσεως των τερμιτών, τους επιτρέπει να έχουν ασθενείς ή ανύπαρκτους οφθαλμούς.

Από τον θώρακα των πτερωτών μορφών εκφύονται δύο ζεύγη ισομηκών μακρών πτερύγων (Ισόπτερα) που αποτελούν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά για τη διάκριση των τερμιτών από τα άλλα πτερωτά έντομα και ιδίως από τις πτερωτές μορφές μυρμηγκιών. Η κοιλία των εντόμων αυτών αποτελεί συνέχεια του θώρακα (συμφύεται) ενώ στα μυρμήγκια ενώνεται με λεπτών μίσχο.
Το σώμα τους διαθέτει τρίχες και άλλα εξειδικευμένα αισθητήρια όργανα ώστε να αντιλαμβάνονται με ευκολία την επαφή, την πίεση, τις οσμές και τις γεύσεις.

Βασικές διαφορές μεταξύ τερμιτών και άλλων κοινωνικών εντόμων (μέλισσες, μυρμήγκια) είναι ότι, στους τερμίτες δεν υπάρχει διακριτό στάδιο νύμφης. Μόνο ατελή άτομα που είναι μικρογραφία των τέλειων και ότι το άρρεν άτομο (βασιλιάς) δεν χάνει τη ζωή του μετά τη σύζευξη με το θήλυ (βασίλισσα) αλλά ζει επί αρκετόν χρόνο μετά.

Τα άτομα μιας αποικίας τερμιτών έχουν διάφορες μορφές και εξειδικευμένους προορισμούς. Υπάρχουν εργάτες, οπλίτες και πτερωτά αναπαραγωγικά άτομα. Οι εργάτες είναι οι πολυπληθέστεροι της αποικίας και η κάστα (κοινωνική ομάδα) η οποία τρέφεται με ξύλο και κυτταρινούχα υλικά. Είναι υποκίτρινοι (λευκά μυρμήγκια) και επιρρεπείς στην αφυδάτωση. Για να διατηρήσουν την υγρασία του σώματος τους, κατοικούν μέσα στο έδαφος ή στο ξύλο, αποφεύγοντας τα ρεύματα αέρος και τις ηλιακές ακτίνες (κρυφή – αόρατη προσβολή).

Τι είναι οι τερμίτες; Αναπαραγωγικά τερμιτών.

Είναι τα άτομα που παράγουν όλους τους απογόνους μιας αποικίας τερμιτών και παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην εξάπλωση και την ίδρυση νέων αποικιών. Διακρίνονται σε πρωτεύοντα και σε δευτερεύοντα αναπαραγωγικά άτομα.

Πρωτεύοντα αναπαραγωγικά.

Σε κάποια περίοδο του έτους (συνήθως αργά το καλοκαίρι ή την άνοιξη) στις ώριμες αποικίες παράγονται μεγάλοι αριθμοί νεαρών ατόμων με επιμήκεις πτερυγικές θήκες, τα οποία μεταμορφώνονται σε πτερωτά άτομα, σε “πτερωτά μυρμήγκια” ή “μυρμήγκια με φτερά”, σεξουαλικώς ώριμα άρρενα και θήλεα, που λέγονται και σμηνουργοί. Έχουν δύο ζεύγη μακρών και λεπτών ισομηκών πτερύγων, χρώμα σκοτεινό και λειτουργικούς σύνθετους οφθαλμούς. Διαφέρουν ριζικά από τα τυφλά, λευκοκίτρινα και με μαλακό σώμα νεαρά και τους εργάτες.

Τα πτερωτά δεν τρέφονται κατ’ ευθείαν από το ξύλο αλλά λαμβάνουν την τροφή τους από τα άλλα μέλη της αποικίας.
Αναλόγως του είδους του τερμίτη, το ζεύγος των αναπαραγωγικών ιδρύει μία νέα αποικία, σκάβοντας έναν μικρό θάλαμο στο έδαφος ή το ξύλο. Οι υπόγειοι τερμίτες βρίσκουν ένα αρκετά μαλακό κομμάτι εδάφους ή κάποια ρωγμή του κοντά σε ξύλο και υγρασία. Οι τερμίτες ξηρού ξύλου εκμεταλλεύονται σχισμές ή ρόζους.

Η σύζευξη των τερμάτων

Το άνοιγμα του θαλάμου σφραγίζεται και γίνεται η σύζευξη. Το ζεύγος έκτοτε, παραμένει στο έδαφος ή μέσα στο ξύλο για το υπόλοιπο της ζωής του, έρχεται σε σύζευξη πολλές φορές και αποτελεί τον βασιλιά και την βασίλισσα της μέλλουσας αποικίας. Με το πέρασμα του χρόνου, η κοιλία της βασίλισσας διογκώνεται ώστε να χωρέσει τα πολυάριθμα ωά. Σε μερικά τροπικά είδη τότε, φθάνει σε μήκος τα 76 χιλιοστά του μέτρου ενώ στο Reticulitermes flavipes μέχρι και 14,5 χιλιοστά.

Τα ωά των τερμιτών είναι διαφανή με ωοειδές σχήμα και τοποθετούνται σε σωρούς. Μετά την εκκόλαψη, οι λευκές προνύμφες ή ατελείς τερμίτες τρέφονται με εύπεπτες ουσίες από το σώμα των πρωτευόντων αναπαραγωγικών και αργότερα γίνονται ικανά ώστε να τραφούν με ξύλο. Την διατροφή των νεαρών αλλά και του βασιλικού ζεύγους αναλαμβάνουν οι εργάτες.

Δευτερεύοντα αναπαραγωγικά τερμιτών.

Επικεφαλής μιας αποικίας τερμιτών βρίσκεται το ζεύγος των πρωτευόντων αναπαραγωγικών που προέρχεται από πτερωτές μορφές. Όμως, αμέσως μετά την εγκατάσταση μιας αποικίας υπογείων τερμιτών, υπεύθυνα για τον μεγαλύτερων όγκο της μαζικής παραγωγής ωών, είναι τα άπτερα δευτερεύοντα αναπαραγωγικά που λέγονται και νεοτενή. Εάν το αρχικό βασιλικό ζεύγος χάσει τη ζωή του ή τη γονιμότητα του ή κάποια ομάδα τερμιτών αποκοπεί από την αρχική αποικία, μερικά άτομα αναπτύσσουν λειτουργικά αναπαραγωγικά όργανα.

Τα δευτερεύοντα αυτά αναπαραγωγικά έχουν μικρότερη γονιμότητα αλλά καθώς εμφανίζονται σε όλο και μεγαλύτερων αριθμό, γίνονται ισάξια πηγή ωών και πρόξενοι ραγδαίου πολλαπλασιασμού των ατόμων της αποικίας τους. Επιπλέον, τα άτομα αυτά συζευγνύονται και ωοτοκούν χωρίς να εκτίθενται στους κινδύνους μιας σμηνουργίας.

Στα Reticulitermes, όταν η αποικία γίνει ασφυκτική σε αριθμό ατόμων, ομάδες περιπλανώμενων τερμιτών σχηματίζουν αποικίες – δορυφόρους που επικοινωνούν μεταξύ τους με υπόγειες στοές. Με το πέρασμα του χρόνου, μερικές από τις εστίες αυτές αποκόπτονται, παράγουν τα δικά τους αναπαραγωγικά και εξελίσσονται σε ανεξάρτητες μονάδες (Esenther 1969, Howard & Haverty 1980).

Το παραπάνω φαινόμενο μπορεί να προκληθεί επίσης ως αποτέλεσμα ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασία), από ανασκαφή του εδάφους για διαφόρους λόγους ή από την απωθητική επίδραση εφαρμογής κάποιου τερμιτοκτόνου σκευάσματος.

Εργάτες.

Είναι η πιο πολυπληθής κάστα στις αποικίες των τερμιτών και είναι επιφορτισμένοι με το σύνολο των εργασιών μέσα σε αυτές. Έχουν μαλακό σώμα και χρώμα ωχρόλευκο και είναι εκείνοι που στην πραγματικότητα καταστρέφουν το ξύλο και τα συναφή υλικά. Δεν έχουν πτέρυγες και οφθαλμούς. Τα στοματικά εξαρτήματα τους όμως διαθέτουν σκληρές και ισχυρές γνάθους.

Οι δραστηριότητες των εργατών, στις οποίες περιλαμβάνεται και η φροντίδα των ωών και των νεαρών, είναι η κατασκευή των στοών, η επισκευή της φωλιάς σε περίπτωση καταστροφής, η ανεύρεση τροφής και διατροφή των ατελών μορφών, των οπλιτών και των αναπαραγωγικών.
Επιπροσθέτως, περιποιούνται και υποβοηθούν τους συγκατοίκους τους κατά τις εκδύσεις και βοηθούν τους οπλίτες στην υπεράσπιση της αποικίας από εχθρούς. Οι εργάτες ωριμάζουν σε διάστημα ενός έτους, ζουν περίπου δύο χρόνια και διαφοροποιούνται σε άρρενα και θήλεα.

Οπλίτες.

Ο κύριος ρόλος των οπλιτών είναι αμυντικός. Η κεφαλή τους είναι μεγάλη, ισχυρή με χρώμα καστανοκίτρινο και στα περισσότερα είδη διαθέτει ένα ζεύγος μεγάλων γνάθων ικανών να τρυπήσουν, να σχίσουν ή να συνθλίψουν τους εχθρούς. Όπως και οι εργάτες είναι τυφλοί και άπτεροι, με το υπόλοιπο σώμα τους μαλακό. Δεν είναι ικανοί να αλλάξουν και να διαφοροποιηθούν σε άλλες μορφές. Υπάρχει άρρεν και θήλυ. Λόγω της κατασκευής των στοματικών εξαρτημάτων τους, δεν μπορούν να μασήσουν ξύλο αλλά διατρέφονται από τους συγκατοίκους τους με υγρή τροφή.

Στην περίπτωση που δημιουργηθεί κάποιο ρήγμα στο σύστημα στοών της αποικίας, οι οπλίτες παρατάσσονται γύρω από αυτό με τις γνάθους ορθάνοιχτες στραμμένες προς τα έξω. Το ίδιο κάνουν στα ανοίγματα που γίνονται για τη διαφυγή των σμηνουργών, χτυπώντας τις σκληρές κεφαλές τους στα τοιχώματα των στοών για να ειδοποιήσουν τα υπόλοιπα μέλη της αποικίας.
Ο αριθμός των οπλιτών μιας αποικίας αποτελεί μόνο το 5% του συνολικού αριθμού των ατόμων της, δηλαδή πολύ μικρότερος από τους εργάτες, ενώ εξαρτάται, κάθε φορά, από το είδος του τερμίτη (T K.A. 1997).

Τροφικές προτιμήσεις.

Το κύριο θρεπτικό συστατικό των υλικών που καταναλώνουν οι τερμίτες είναι η κυτταρίνη, το πιο κοινό οργανικό συστατικό στη φύση. Έτσι, κάθε υλικό φυτικής προελεύσεως μπορεί να αποτελέσει την τροφή τους: ζωντανό και νεκρό ξύλο, κλαδιά, ρίζες, χόρτο, φυτικά υπολείμματα, χαρτί, χαρτόνι, καπλαμάς, μοριοσανίδες (Novo pan) καθώς και διάφορα βαμβακερά ή φυτικής προελεύσεως υφάσματα.
Τρώγοντας το ξύλο, οι τερμίτες, αποσχίζουν λεπτά τμήματα με τις γνάθους τους χωρίς να τα απομακρύνουν. Τα καταπίνουν και τα αποθηκεύουν στον στόμαχο τους για πέψη, από όπου και τα μοιράζονται με τους συγκατοίκους μέσω τροφαλλάξεως.

Έχουν προτίμηση σε ορισμένους τύπους ξύλου, ενώ η περιεκτικότητα σε χημικά συστατικά (έλαια, αλκαλοειδή, γόμες, ρετσίνια) προσδίδει στα διάφορα ξύλα, σχετική ανθεκτικότητα στις προσβολές

Προτιμήσεις σε ξύλο του υπογείου τερμιτών.

Οι υπόγειοι τερμίτες προτιμούν το μουχλιασμένο από το υγιές ξύλο και το υγρό από το στεγνό και το εύπεπτο στεγνό εαρινό από το σκληρότερο θερινό ξύλο, το οποίο αφήνουν ανέπαφο. Οι τερμίτες ξηρού ξύλου τρέφονται και με εαρινό και με θερινό ξύλο. Υπάρχει μια σχετική προτίμηση στο σομφό σε σύγκριση με το εγκάρδιο ξύλο λόγω της υπάρξεως περισσοτέρου αμύλου και σακχάρων και λιγότερης δύσπεπτης λιγνίτης και αντιτερμιτικών ουσιών στο πρώτο.

Κατά τον Behr κ.ά., 1972, οι υπόγειοι τερμίτες προτιμούν το μαλακό ξύλο αντί του σκληρού αλλά κανένα είδος ξύλου δεν είναι απρόσβλητο από αυτούς, ιδίως όταν οι εναλλακτικές λύσεις για τροφή είναι περιορισμένες. Σε πολλά μέρη της γης έχουν παρατηρηθεί τερμίτες να προσβάλλουν καλλιέργειες, τρεφόμενοι από ρίζες, στελέχη, φύλλα, κονδύλους ακόμη και με φρούτα και καρπούς. Στην Ελλάδα, είδη τερμιτών προσβάλλουν την άμπελο και κατά προτίμηση, ροδιές, μουσμουλιές, καλλωπιστικά δένδρα και θάμνους.

Πως βοηθάνε τα πρωτόζωα και τα βακτήρια στη πέψη των τερμιτών.

Για να μετατρέψουν τα φυτικά υλικά σε τροφή, οι τερμίτες εξαρτώνται από πρωτόζωα και βακτήρια που ζουν μέσα στο πεπτικό σύστημα τους. Οι μικροοργανισμοί αυτοί μετατρέπουν την κυτταρίνη σε χρήσιμα θρεπτικά στοιχεία. Χωρίς τη «συμβίωση» αυτή, οι τερμίτες δεν επιβιώνουν. Επειδή τα αναπαραγωγικά, οι οπλίτες και τα νεαρά δεν μπορούν να τραφούν μόνα τους, εξαρτώνται από τους εργάτες που μεταδίδουν τους μικροοργανισμούς από στόμα σε στόμα.

Κατά την έκδυση, επειδή αποβάλλεται και το περιεχόμενο του οπίσθιου εντέρου με το σύνολο σχεδόν των εντερικών μικροβίων, τα νεογέννητα αναπληρώνουν τα μικρόβια αυτά, τρώγοντας τα εδρικά υγρά και τα εκδύματα των συγκατοίκων τους (POTTER, 2004).

Το προσφάτως μουχλιασμένο ξύλο αποτελεί για πολλά είδη τερμιτών τροφή μεγάλης θρεπτικής αξίας και είναι πιο εύπεπτο. Ορισμένοι μάλιστα, π.χ. οι Reticulitermes ελκύονται από μύκητες, όπως ο Gloeophyllum trabeum, επειδή παράγουν την φερομόνη συναθροίσεως του συγκεκριμένου τερμίτη. Με τη σειρά τους οι τερμίτες συμβάλλουν στη διασπορά των μυκήτων, μεταφέροντας με τα σώματα και τα περιττώματα τους, σπόρια μυκήτων.

Οι τερμίτες τρώνε ακόμα και MDF

Σε πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί, όλα τα είδη MDF – Medium Density Fiber είχαν προσβληθεί από τερμίτες αν και το πιο ανθεκτικό ήταν εκείνο που είχε στη σύνθεση του εγκάρδιο ξύλο ευρωπαϊκής δρυός. Το γεγονός είναι αυτονόητο, καθώς το MDF κατασκευάζεται από ρινίσματα ξύλου (πεύκου, δρυός ή οξιάς), ρητίνη και κερί, τα οποία είναι ευπαθή στους τερμίτες.

Όμως οι τερμίτες μπορούν να καταστρέψουν και αρκετά μη κυτταρινούχα υλικά όπως: γύψο, ασβεστοκονίαμα, μαρμαροκονία, πλαστικά μονωτικά, καουτσούκ ακόμη και μερικά μέταλλα (χαλκό, μόλυβδο, αλουμίνιο) αλλά και σωλήνες PVC, χαλιά και υπόγεια καλώδια. Για τα πιο σκληρά, χρησιμοποιούν ως διαλυτικό, ουσία που παράγουν ειδικοί αδένες τους.

Τα περισσότερα από αυτά τα υλικά, οι τερμίτες, αναγκάζονται να τα τρυπήσουν ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση προς την κύρια τροφή τους που είναι το ξύλο. Όλα δείχνουν ότι «οι τερμίτες έχουν περισσότερες εισόδους σε μία κατοικία από όσες έχουν οι ιδιοκτήτες», ότι κάθε κατασκευή είναι ευάλωτη στους τερμίτες και ότι τα προληπτικά μέτρα κατά μελλοντικών προσβολών είναι άκρως απαραίτητα.

Φυσικές συνθήκες.

Οι πιο κατάλληλες θερμοκρασίες για δραστηριοποίηση και ανάπτυξη των τερμιτών είναι μεταξύ 24 και 35° C (SMITH & RUST, 1994). Για να αποφύγουν δυσμενείς γι’ αυτούς θερμοκρασίες οι τερμίτες μετακινούνται προς το εσωτερικό του ξύλου που τυχόν προσβάλλουν ή σε μεγαλύτερα βάθη του εδάφους αν ζουν εκεί. Εφ’ όσον οι συνθήκες δεν τους ευνοούν (π.χ. πολύ ψυχρός χειμώνας), διαχειμάζουν και μένουν ανενεργοί μέχρις ότου η θερμοκρασία αυξηθεί. Σε περιπτώσεις τερμιτών σε κτίρια με κεντρική θέρμανση, ατυχώς για τους ιδιοκτήτες, παραμένουν δραστήριοι σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Το μαλακό σώμα των τερμιτών, τους κάνει ευάλωτους στην αφυδάτωση που άλλωστε αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό των εντόμων. Το απαραίτητο ποσοστό υγρασίας διαφέρει από είδος σε είδος. Γ ενικώς, οι τερμίτες ξηρού ξύλου χρησιμοποιούν την υγρασία του ξύλου από το οποίο τρέφονται και ας δείχνει ότι είναι ξηρό.

Στους υπόγειους τερμίτες, οι απώλειες νερού μέσω της επιδερμίδας τους είναι ελάχιστη και συναντούν δυσκολίες μόνον όταν βρεθούν κοντά στην επιφάνεια του εδάφους σε περιόδους ξηρασίας. Είναι φυσικό ότι, η υγρασία που προσφέρει το πότισμα του γκαζόν γύρω από τις κατοικίες το καλοκαίρι, δημιουργεί τις ευνοϊκότερες των συνθηκών για τους παραπάνω τερμίτες.

Ποσοστά υγρασίας άνω του 15% ευνοούν τη δραστηριότητα των εν λόγω εντόμων, ενώ η περίσσεια νερού έχει συχνά θανατηφόρο επίδραση, φαινόμενο που παρατηρείται σε περιπτώσεις παρατεταμένων βροχοπτώσεων ή πλημμύρων.Οι τερμίτες υγρού ξύλου πάντως, είναι πολύ ανθεκτικοί στην υγρασία και έχουν εντοπισθεί σε πασσάλους βυθισμένους στο νερό, σε δεξαμενές νερού και σε λιμενικές εγκαταστάσεις στην επιφάνεια του νερού (FORSCHLER & HENDERSON, 1995).

Αποικία και κάστες.

Οι τερμίτες ζουν σε συνεργατικές, ανάμικτες ομάδες γνωστές ως αποικίες όπου οι εργασίες κατανέμονται μεταξύ εξειδικευμένων μελών τους. Κάθε κοινωνία έχει διαφορετικές οσμές οι οποίες διευκολύνουν τα μέλη της να αναγνωρίζουν τους συντρόφους τους και να διατηρούν αποστάσεις από τα μέλη άλλων αποικιών.

Τα άτομα των διαφόρων κοινωνικών ομάδων (κάστες) μιας αποικίας, διαφέρουν στην μορφή και την λειτουργία τους.Εκτός από τις τρεις βασικές κάστες τερμιτών: αναπαραγωγικά, εργάτες και οπλίτες, υπάρχουν φυσικά σε μια αποικία τα ωά και τα ατελή άτομα τα οποία αναπτύσσονται για να δώσουν τους παραπάνω τρείς τύπους. Ο καθορισμός και ο αριθμός των ατόμων μιας κάστας εξαρτάται από τις ανάγκες της αποικίας.

Οι ανάγκες αυτές ανακοινώνονται στην αποικία πιθανώς μέσω εκλύσεως φερομονών οι οποίες μεταδίδονται με την τροφάλλαξη1.Έτσι μπορεί να αλλοιωθεί κατά το δοκούν (των τερμιτών) η αναλογία των ατόμων που αναπτύσσονται για κάθε κάστα, ακόμη και να αντιστραφεί η ανάπτυξη τους, προς μία κάστα και να διαφοροποιηθούν στην πορεία τους προς κάποια άλλη που τότε χρειάζεται η αποικία (Noirot & Pasteels), μία προσαρμοστικότητα μοναδική στον κόσμο των εντόμων.

Σμηνουργία.

Η σμηνουργία συνήθως συμπίπτει με περιόδους βροχοπτώσεων. Στις τροπικές χώρες συμβαίνει κατά τις θερμές νύχτες ενώ στις εύκρατες τα περισσότερα είδη σμηνουργούν κατά την ημέρα. Κατά κανόνα οι τερμίτες αποφεύγουν το φως αλλά κατά τη σμηνουργία η συμπεριφορά τους αλλοιώνεται. Μικρές σμηνουργίες είναι δυνατόν να λαμβάνουν χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ακόμη και κατά τον χειμώνα, οπότε οι σμηνουργοί εμφανίζονται κοντά σε καμινάδες, αγωγούς θερμάνσεως και άλλα θερμά σημεία.

Η έξοδος των πτερωτών τερμιτών από τις φωλιές επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως,

η θερμοκρασία,
υγρασία,
ένταση φωτεινής ακτινοβολίας,
ταχύτητα ανέμων,
ατμοσφαιρική πίεση κ.ά. Εάν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές, οι πτερωτοί τερμίτες παραμένουν στις στοές και την φωλιά τους, αρκετές ημέρες ή εβδομάδες προ της σμηνουργίας.

Εξορμούν από μικρές τρύπες ή σχισμές του εδάφους ή του ξύλου ή από ρωγμές των κτιρίων μέσα από ειδικούς αγωγούς που έχουν κατασκευάσει οι τερμίτες-εργάτες. Γύρω από τα ανοίγματα υπάρχουν πολλοί από τους υπόλοιπους τερμίτες της αποικίας, προφανώς για προστασία των αναπαραγωγικών από αρπακτικά, ενώ κατόπιν κλείνουν τα ανοίγματα του εδάφους ή του ξύλου ώστε να μην μείνει ένδειξη του τι έχει συμβεί.

Η πτήση κατά τη σμηνουργία

Η πτήση κατά τη σμηνουργία είναι μάλλον βραχεία και η κατεύθυνση της επηρεάζεται από τα επικρατούντα ρεύματα του αέρα. Τα περισσότερα πτερωτά έχουν ασθενή πτήση. Όμως μία μαζική έξοδος σμηνουργών είναι πολλές φορές ένα θεαματικό γεγονός. Υπολογισμοί έχουν δείξει ότι μία αποικία του Coptotermes formosanus μπορεί να δώσει περισσότερα από 68.000 πτερωτά άτομα ενώ στις τροπικές χώρες η σμηνουργία αποτελεί ένα θέαμα που δύσκολα μπορεί να ξεχαστεί καθώς ανεβαίνει σαν μεγάλο σύννεφο που σκοτεινιάζει τον ουρανό συνήθως αργά το απόγευμα .

Όταν οι σμηνουργοί εγκαταλείψουν τη φωλιά, έχουν να αντιμετωπίσουν πολλούς κινδύνους. Άλλοι τρώγονται κατά την πτήση από πτηνά, νυχτερίδες και μυρμήγκια, ενώ άλλοι εμπλέκονται στους ιστούς αραχνών. Οι βάτραχοι και οι σαύρες συντελούν επίσης στον αφανισμό τους.

Επίσης ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς υποκύπτει στον καύσωνα, το κρύο, την αφυδάτωση και τον πνιγμό. Έτσι είναι σπάνιο, ένα ζεύγος αναπαραγωγικών ατόμων να ζήσει αρκετά ώστε να ιδρύσει μία νέα αποικία.

Αμέσως μετά την προσγείωση τους, οι πτερωτοί τερμίτες αποβάλλουν τις πτέρυγες τους

Αμέσως μετά την προσγείωση τους, οι πτερωτοί τερμίτες αποβάλλουν τις πτέρυγες τους, αποκόπτοντας τες. Οι κομμένες πτέρυγες που συγκεντρώνονται στα σημεία προσγειώσεως του σμήνους, αποτελούν χρήσιμη ένδειξη παρουσίας τερμιτών. Σε πολλά είδη τερμιτών π.χ. Reticulitermes, το θήλυ άτομο αφήνει μία φερομόνη ώστε να ελκύει τα άρρενα. Κατά τη συνάντηση που ακολουθεί, είναι δυνατόν δεύτερο ή και τρίτο άρρεν να ακολουθεί το ζεύγος και η όλη εικόνα να θυμίζει συρμό τραίνου.

Τροφάλλαξη είναι η αμοιβαία σίτιση μεταξύ των ατόμων μιας αποικίας και συνίσταται στην ανταλλαγή του περιεχομένου του εντέρου τους (από στόματος ή από έδρας), στην κατάποση των υλικών κατά την περιποίηση – καθαρισμό του ενός από το άλλο, ή όταν τρέφονται με τα εκδύματά τους. Η… ακολουθία αυτή κινείται πάνω από μία ώρα, μέχρι να βρεθεί κατάλληλη θέση για καταφύγιο (Pichens, 1934).
Πρόληψη των ζημιών, καταπολέμηση.

Προληπτικά μέτρα κατά των τερμιτών.

Όταν πρόκειται να κατασκευαστεί οποιαδήποτε κατοικία, θα πρέπει να ερευνηθεί πολύ καλά η περιοχή και το έδαφος. Δεν πρέπει να υπάρχουν στην περιοχή προσβεβλημένα δένδρα ή θάμνοι, κορμοί, υπολείμματα ξύλων (πριονίδι, ξύσματα), καυσόξυλα, πεσμένα φύλλα κ.ά. Εάν υπάρχουν, θα πρέπει να απομακρύνονται και να καίονται.

Να έχει διερευνηθεί η κατάσταση των εφαπτόμενων ή γειτονικών κατοικιών από την άποψη παλαιάς, πρόσφατης ή υπάρχουσας προσβολής από τερμίτες. Εάν υπάρχει επιλογή, η κατασκευή να γίνεται επάνω σε ύψωμα για καλή αποστράγγιση. Στην περίπτωση που πρόκειται να ανεγερθεί οικοδομή σε οικόπεδο κατεδαφισμένου κτιρίου, θα πρέπει να απομακρυνθούν όλα τα υπολείμματα (μπάζα) ιδίως εάν περιέχουν και ξύλινα μέρη ή άλλα ευπαθή υλικά. Να αποφεύγεται η άμεση επαφή του κτίσματος με το έδαφος.

Προστασία των πατώματος από τους τερμίτες.

Κατά την τοποθέτηση των πατωμάτων πρέπει προηγουμένως να ψεκάζεται το δάπεδο και τα στηρίγματα του (δοκάρια) με κάποιο υπολειμματικό εντομοκτόνο. Μετά την τοποθέτηση ξύλινων τμημάτων ή κατασκευών να χρησιμοποιείται για την επάλειψη τους βερνίκι που να περιέχει το κατάλληλο εντομοκτόνο (Μπουχέλος, 2003).

Κατά και μετά την κατασκευή δεν πρέπει να προσαρμόζονται στους εξωτερικούς τοίχους ξύλινα πλέγματα για αναρρίχηση φυτών. Οι ξύλινες επενδύσεις (rabote), μαρμαροκονίες, αφρομπετόν κ.ά. ευπρόσβλητα υλικά, να απέχουν τουλάχιστον 15 εκατοστά από την επιφάνεια του εδάφους.

Επισκευές των διαρροών

Στρόφιγγες, σωληνώσεις, ταράτσες, λούκια με διαρροή, πρέπει να επισκευάζονται αμέσως ενώ, ακόμη και η απόψυξη των κλιματιστικών, να μην στάζει κοντά στα θεμέλια. Οι σοφίτες και τα υπόγεια να αερίζονται τακτικά ώστε να μην συγκεντρώνεται υγρασία.

Γενικώς, να υπάρχει κατάλληλος σχεδιασμός των κατασκευών ώστε να περιορίζεται η έκθεση του ξύλου σε υγρασία. Σε περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό, να προτιμάται το εγκάρδιο αντί σομφού ξύλου. Παλαιότερα, για την αύξηση της ανθεκτικότητας και την προστασία των ξύλινων κατασκευών, εφαρμόζονταν διάφορες μέθοδοι όπως η επιφανειακή απανθράκωση και η επάλειψη με διάφορες ουσίες.

Συντηρητικά του ξύλου

Συστηματική επιστημονική έρευνα για την προστασία του ξύλου ξεκίνησε από τα μέσα του 16ου αιώνα και έκτοτε δοκιμάστηκαν ως συντηρητικά του ξύλου, όλες σχεδόν οι χημικές ουσίες και παραπροϊόντα βιομηχανικής δραστηριότητας. Σταδιακώς, καθιερώθηκαν ειδικές μέθοδοι που αποβλέπουν όχι μόνο στην προστασία των επιφανειακών στρωμάτων του ξύλου αλλά και στην εις βάθος διείσδυση συντηρητικών ουσιών (εμποτισμός), ώστε η παρεχόμενη προστασία να είναι πιο αποτελεσματική και μακροχρόνια.

Επίσης, βελτιώθηκαν πολλά από τα χαρακτηριστικά των ουσιών αυτών και θεσπίστηκαν κανόνες για την ασφάλεια κατά τη χρήση. Το επιστημονικό ενδιαφέρον σήμερα, εστιάζεται κυρίως στην ανάπτυξη μεθόδων αλλά και νέων εμποτιστικών ουσιών που θα εξασφαλίζουν μεγαλύτερη προστασία και θα είναι λιγότερο τοξικές για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Τα αποτελεσματικότερα συντηρητικά ξύλου είναι συνήθως ανόργανα άλατα μετάλλων με τοξική δράση.

Τα πιο γνωστά σκευάσματα της κατηγορίας αυτής είναι άλατα χαλκού – χρωμίου – αρσενικού και χαλκού – χρωμίου – βορίου γνωστά ως CCA και CCB αντιστοίχως. Βασική προϋπόθεση είναι η ομοιόμορφη και σε βάθος διείσδυση του συντηρητικού. Γι’ αυτό, οι μέθοδοι εμποτισμού που εξασφαλίζουν υψηλότερη συγκράτηση συντηρητικών ουσιών στη μάζα του ξύλου και συνεπώς μεγαλύτερη προστασία, είναι εκείνες όπου ο εμποτισμός γίνεται μέσα σε κύλινδρο πιέσεως .

Πολλοί πιστεύουν ότι όσες κατοικίες είναι κτισμένες επάνω σε πλάκα μπετόν, δεν κινδυνεύουν από τους τερμίτες. Όμως και αυτός ο τρόπος κατασκευής είναι αρκετά τρωτός. Αρκούν οι αρμοί διαστολής ή τα μικρά κενά γύρω από τις υδραυλικές ή ηλεκτρολογικές σωληνώσεις, καθώς οι τερμίτες είναι ικανοί να περάσουν μέσα από λεπτότατες ρωγμές μπετόν, μετάλλου, σοβά ή σχισμές ξύλου πάχους φύλλου χαρτιού.

Οι περισσότεροι τερμίτες μπαίνουν από τα σημεία όπου ενώνεται το δάπεδο με τους τοίχους.
Αν οι τερμίτες δεν βρουν αμέσως την τροφή τους, κατασκευάζουν «χωμάτινους αγωγούς» μέσω των οποίων επικοινωνούν με την αποικία τους στο έδαφος. Οι αγωγοί αυτοί «τρέχουν» επάνω στους τοίχους και κατά μήκος σωληνώσεων και άλλων κατασκευών ενώ στο εσωτερικό τους οι πολυάσχολοι εργάτες – τερμίτες, κινούνται μεταφέροντας τροφή και υγρασία στα υπόλοιπα μέλη της αποικίας.

Εφαρμογή στο έδαφος τερμιτόκτονων

Η πρόληψη συνίσταται στη διακοπή αυτής της επικοινωνίας εφαρμόζοντας στο έδαφος δραστικά τερμιτοκτόνα, γύρω και κάτω από τις κατοικίες. Τότε, οι τερμίτες που έχουν περάσει στην κατοικία, επιστρέφοντας στην αποικία, θανατώνονται ενώ εκείνοι που βρίσκονται στην άλλη πλευρά του χημικού φράγματος, δεν περνούν στην κατοικία και αναζητούν αλλού άλλες τροφές. Σε κατοικίες που διαθέτουν υπόγεια, πρέπει να τρυπηθεί το δάπεδο τους ώστε να γίνει έγχυση φαρμάκων στο έδαφος που βρίσκεται από κάτω.

Μικρές τρύπες στο έδαφος γύρω από τις κατοικίες, θρυμματισμένοι σοβάδες, φουσκωμένες πόρτες ή πατώματα, μικροί σωροί από πτέρυγες τερμιτών (κατά τη σμηνουργία), χωμάτινοι αγωγοί κατά μήκος των σωληνώσεων κλπ. αποτελούν δείγματα προσβολής τα οποία ανιχνεύονται κατά τις τακτικές επιθεωρήσεις από εξειδικευμένους επαγγελματίες.

Καταπολέμηση.

Μη χημικές μέθοδοι.

Θερμότητα.

Για ολική απεντόμωση κτιρίου γίνεται κάλυψη με φύλλο πλαστικού και εφαρμογή υψηλών θερμοκρασιών. Υλικά ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες απομακρύνονται, ενώ για την προστασία πλαστικών σωληνώσεων (π.χ. ποτίσματος), αφήνεται το νερό να τρέχει. Θερμαντική μονάδα προπανίου συνδέεται με το εσωτερικό των καλυμμάτων μέσω εύκαμπτης μάνικας. Ο ζεστός αέρας κατευθύνεται στο εσωτερικό και το εξωτερικό του κτιρίου, μέχρις ότου η θερμοκρασία φθάσει τους

45-50° C. Η διάρκεια εκθέσεως στις θερμοκρασίες αυτές διαρκεί 35-60 λεπτά της ώρας.
Ψύξη.

Δεν είναι ιδιαιτέρως πρακτική μέθοδος επειδή τα έντομα αντέχουν σε χαμηλές θερμοκρασίες. Δεν μπορεί να εφαρμοσθεί σε μεγάλες εκτάσεις και αν υπάρχουν τζάμια, υπάρχει κίνδυνος να σπάσουν. Διοχετεύεται υγρό άζωτο στην προσβεβλημένη περιοχή μέσα από στενές οπές που γίνονται με τρυπάνι, προς τα κενά των τοίχων και άλλες ύποπτες προσβολής περιοχές, μέχρις ότου η θερμοκρασία κατέβει στους -29° C περίπου. Η μέθοδος πάντως, ενδείκνυται για τοπικές εφαρμογές ενώ είναι απαραίτητο συγχρόνως να ελέγχεται το εάν πράγματι έχουν επιτευχθεί θανατηφόρες χαμηλές θερμοκρασίες στα προσβεβλημένα ξύλινα μέρη.

Ηλεκτροστατικό πεδίο.

Χρησιμοποιείται ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής εντάσεως αλλά υψηλής τάσεως και συχνότητας. Η πηγή τοποθετείται στη μία άκρη των προσβεβλημένων ξύλων ώστε στην άλλη να υπάρχει έδαφος. Το ρεύμα περνά μέσα από τις στοές των τερμιτών στο ξύλο και καταλήγει στο έδαφος. Οι τερμίτες που βρίσκονται στη δίοδο του ρεύματος θανατώνονται με ηλεκτροπληξία.

Υπάρχουν φορητές συσκευές, κυρίως για τους τερμίτες ξηρού ξύλου, οι οποίες διοχετεύουν ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής συχνότητας (100 kHz) και υψηλής τάσεως (90.000 V) μέσω μεταλλικού καθετήρα. Ο κίνδυνος για τον εφαρμοστή είναι περιορισμένος, καθώς η ένταση του ρεύματος δεν ξεπερνά το 0,5 amp.

Η χρησιμοποίηση μιας τέτοιας συσκευής στην επιφάνεια των ξύλινων μερών, επιτρέπει την διείσδυση του ρεύματος μόνο μέχρι βάθους 13 mm. Περαιτέρω διείσδυση σε ξύλο ή ξύλο πίσω από στεγνό τοίχο, προϋποθέτει τρύπημα και εισαγωγή χάλκινου σύρματος, για τη μεταφορά του ρεύματος μέσα στις στοές των τερμιτών. Είναι πολύ πιθανή η φθορά των επιφανειών (τρυπάνι) και εμφάνιση καψιμάτων κατά την επαναλαμβανόμενη εφαρμογή της μεθόδου.

Μικροκύματα.

Πηγές εκπομπής μικροκυμάτων τοποθετούνται σε ορισμένη απόσταση από τα προσβεβλημένα μέρη της κατασκευής. Η παραγόμενη θερμότητα θανατώνει τους τερμίτες ενώ δεν βλάπτει το ξύλο. Αυτό συμβαίνει επειδή τα έντομα περιέχουν στο σώμα τους μεγάλη ποσότητα νερού και η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια των μικροκυμάτων τα χτυπά γρηγορότερα από το ξύλινο περιβάλλον.

Οι σύγχρονες μονάδες που χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτόν είναι φορητές αλλά ακόμη σχετικώς ογκώδεις. Η πηγή στρέφεται προς ένα τμήμα της προσβεβλημένης περιοχής και αφήνεται να λειτουργήσει επί μερικά λεπτά της ώρας πριν μετακινηθεί στο επόμενο σημείο. Η επίδραση έχει τοπική εμβέλεια κάθε φορά (10×30 cm). Κατά την εφαρμογή πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας και να έχει ελεγχθεί η υγρασία του ξύλου, για την αποφυγή καψιμάτων και μειωμένων ποσοστών θνησιμότητας του εντόμου – στόχου.

Υπέρηχοι.

Έχει διαπιστωθεί ότι οι υπέρηχοι, όταν εκπέμπονται σε ορισμένες συχνότητες (μεταξύ 100 και 1000 kHz), έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην συμπεριφορά και στη φυσιολογία των τερμιτών επιφέροντας από απλή απώθηση (στις μικρές) μέχρι την θανάτωση (στις μεγάλες συχνότητες). Πειράματα που έχουν γίνει με τον υπόγειο τερμίτη Reticulitermes flavipes αφορούν κυρίως στη δημιουργία, πέριξ των προσβεβλημένων κατοικιών, φυσικού φραγμού στις δραστηριότητες του εντόμου.
Άζωτο.

Όπως και για τα ξυλοφάγα κολεόπτερα (σαράκια), μέσα σε ειδικό πλαστικό σάκο που περιέχει προσβεβλημένα αντικείμενα, δημιουργείται περιβάλλον με μικρά επίπεδα συγκεντρώσεως οξυγόνου (0,3-0,4%) και στη συνέχεια διοχετεύεται άζωτο, οπότε σε διάστημα τουλάχιστον 21 ημερών και θερμοκρασία περιβάλλοντος 17-20°C, θανατώνονται όλες οι μορφές του εντόμου.

Βιολογικές μέθοδοι.

Χρησιμοποιούνται μικροβιακά σκευάσματα περιέχοντα εντομοπαθογόνους μύκητες (Metarhizium anisopliae, Beauveria bassiana) ή ακόμη και εντομοπαθογόνους νηματώδεις (περιορισμένες δυνατότητες μέχρι σήμερα).Τα σκευάσματα αυτά περιέχουν ζωντανά σπόρια μυκήτων (ξηρή σκόνη σε νερό). Όταν βλαστήσουν, διαπερνούν το εξωτερικό σωματικό περίβλημα των εντόμων και αναπτύσσονται μέσα στο σώμα τους.

Οι τερμίτες προσλαμβάνουν τα σπόρια κατά τη βόσκηση ή κατά την περιποίηση μεταξύ τους ή την τροφάλλαξη. Για να επιτευχθεί η επαφή του σκευάσματος (μόλυνση) με τον μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό τερμιτών. Τα σπόρια δεν διαπερνούν το ξύλο, το σκεύασμα ψεκάζεται ή εισάγεται με εγχυτήρα κατ’ ευθείαν στις τροφικές στοές ή στις ενεργές χωμάτινες σήραγγες.

Χημικές μέθοδοι.

Ως προς τους υπόγειους τερμίτες δημιουργείται φραγμός από τερμιτοκτόνο ή και σύστημα παρακολουθήσεως με δολώματα περιμετρικώς της κατοικίας μεταξύ της αποικίας και των ξύλινων

κατασκευών, με παράλληλη εξουδετέρωση των πηγών υγρασίας επάνω από το έδαφος και περιορισμό της υγρασίας στους υπόγειους χώρους της κατοικίας. Σε περίπτωση μεγάλης προσβολής, να γίνεται αποστράγγιση και αερισμός των τοίχων με αύλακες αερισμού.

Αναζητούνται, σκάβοντας, οι βάσεις του τοίχου ή της ξύλινης κατασκευής και ακολουθεί έγχυση τερμιτοκτόνου στα σημεία αυτά και στο χώμα που είναι σε επαφή με το θεμέλιο. Οι τρύπες που δημιουργήθηκαν, κλείνονται σχολαστικά με τσιμέντο

Για τους τερμίτες ξηρού ξύλου, εφ’ όσον υπάρχει μεγάλη εξάπλωση της προσβολής ή δυσκολία να προσεγγισθεί με άλλον τρόπο, απαιτείται απεντόμωση με καπνιστικό εντομοκτόνο του κτίσματος. Αντικειμένων, τοπική επέμβαση σε απομονωμένες ή προσεγγίσιμες προσβολές ή αντικατάσταση των προσβεβλημένων τμημάτων.

Στις περιπτώσεις προσβολής από τερμίτες υγρού ξύλου, πρέπει να επιχειρείται εξάλειψη των πηγών υγρασίας. Αφαίρεση των ξύλινων μερών που έρχονται σε επαφή με το έδαφος. Αντικατάσταση και απεντόμωση του προσβεβλημένου ξύλου με εγχύσεις υπολειμματικού τερμιτοκτόνου.

Τερμιτοκτόνα σκευάσματα.
Υγρά εδάφους.

Τα εφαρμοζόμενα στο έδαφος υγρά τερμιτοκτόνα που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς, περιλαμβάνουν: αρσενινικό νάτριο, τριχλωροβενζόλιο, DDT, κρεόζωτο λιθανθρακόπισσας, πενταχλωροφαινόλη κ.ά. Από το 1952 χρησιμοποιήθηκαν πολύ οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες όπως:

chlordane
heptachlor
aldrin
dieldrin που είχαν μεγάλη τερμιτοκτόνο δράση και υπολειμματικότητα. Μετά την ενοχοποίηση τους για καρκινογενέσεις (σε μεγάλες δόσεις και μακροχρόνια χρήση). Αντικαταστάθηκαν με οργανοφωσφωρικές ενώσεις όπως τα chlorpyriphos και isophenphos.Ένα καλό παράδειγμα είναι το Gladiator TC της Dow Elanco.

Τα πυρεθρινοειδή και οι άλλες κατηγορίες τερμιτοκτόνου εδάφους που επεκράτησαν στη συνέχεια, εφ’ όσον η εφαρμογή τους συμμορφώνεται με τις οδηγίες της ετικέτας, ενέχουν πολύ μικρούς κινδύνους για τον άνθρωπο, τα κατοικίδια και το περιβάλλον. Τα περισσότερα έχουν πολύ χαμηλή τάση ατμών και ξεπλένονται εύκολα από τις επιφάνειες με απορρυπαντικό και νερό. Δεν έχουν φυτοτοξικότητα, όμως η χρήση τους σε λαχανόκηπους που γειτονεύουν με τα θεμέλια κατοικιών πρέπει να αποφεύγεται.

Είναι γεγονός ότι τα πυρεθρινοειδή και τα οργανοφωσφωρικά τερμιτοκτόνα μπορούν, σε μικρές συγκεντρώσεις, να καταπολεμήσουν τους τερμίτες μέσα στο έδαφος. Η κάθε κατηγορία όμως το επιτυγχάνει με διαφορετικό τρόπο:

Τα πυρεθρινοειδή (permethrin, cypermethrin, fenvalerate, bifenthrin) είναι πολύ απωθητικά για τους τερμίτες. Όταν εφαρμόζονται στο έδαφος, οι εργάτες – τερμίτες αλλάζουν πορεία, κατευθυνόμενοι σε άλλα σημεία και δεν θανατώνονται όλοι.

Τα οργανοφωσφωρικά, όπως το chlorpyriphos, θανατώνουν τα έντομα μόλις αυτά έλθουν σε επαφή με το δηλητηριασμένο χώμα. Το αποτέλεσμα την συσσώρευση νεκρών τερμιτών στα σημεία εφαρμογής. Αυτό δημιουργεί μία παράπλευρη απωθητικότητα που οφείλεται στις ουσίες που εκλύονται από τα αποσυντιθέμενα νεκρά σώματα των εντόμων .

Μη-απωθητικά.

Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει η τάση για δημιουργία τερμιτοκτόνου τα οποία δεν είναι απωθητικά,. Έχουν σχετικώς αργή δράση και προφανώς θανατώνουν μεγαλύτερους αριθμούς τερμιτών στο έδαφος. Χαρακτηριστικά που είχε, σε κάποιον βαθμό και το chlordane.Ένα άλλο πλεονέκτημα των τερμιτοκτόνων αυτών (υγρά και δολώματα) είναι ότι,

οι τερμίτες που προσβάλλουν υπεργείως τις κατοικίες
μπορούν να επανέλθουν στο δηλητηριασμένο χώμα και να προσλάβουν το σκεύασμα

Έτσι, τα μη-απωθητικά τερμιτοκτόνα συνιστώνται πιο πολύ για τα μετακατασκευαστικά στάδια κτιρίων. Για τα προκατασκευαστικά στάδια συνεχίζεται η χρήση των πυρεθρινοειδών.
Premise (imidacloprid). Ανήκει στα χλωρονικοτινίλια τα οποία παρεμβαίνουν στα σημεία υποδοχής της νικοτινεργικής ακετυλοχολίνης, στις νευρικές απολήξεις των εντόμων. Έχουν πολύ μικρή τοξικότητα για τα θηλαστικά. Στις Η.Π.Α. διατίθεται από την Bayer Corp.

Termidor (fipronil). Ανήκει στην νέα κατηγορία εντομοκτόνων, των phenyl pyrazoles.

Δεν έχει απωθητική ιδιότητα, δηλαδή δεν ανιχνεύεται από τους τερμίτες, οι οποίοι
δεν το αποφεύγουν αλλά ή το καταπίνουν ή το μεταφέρουν με το σώμα τους

Έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα, το πιο αποτελεσματικό σκεύασμα κυρίως εφαρμοζόμενο στα εξωτερικά θεμέλια των κτιρίων. Είναι προϊόν της ΒΑSF Corp.
Phantom (chlorfenapyl). Ανήκει στην κατηγορία των πυρρολίων (pyrroles). Δεν επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων. Η δράση του εμποδίζει τα έντομα να παράξουν την ενέργεια που τους είναι απαραίτητη. Είναι προϊόν της ΒΑSF Corp.

Εφαρμογή υγρών στο ξύλο.

Στην ξυλεία ή στις ξύλινες κατασκευές μπορεί να εφαρμοσθούν υγρά σκευάσματα:

ως προληπτικό μέτρο
για την εξάλειψη υπάρχουσας υπέργειας προσβολής
το ορθότερο είναι η χρησιμοποίηση συντηρημένης και εμποτισμένης ξυλείας αλλά, επειδή τις περισσότερες φορές αυτό δεν συμβαίνει. Είναι απαραίτητο η επέμβαση στο ξύλο να γίνεται επί τόπου. Χρησιμοποιούνται τα περισσότερα από τα τερμιτοκτόνα που συνιστώνται για το έδαφος, καθώς και εντομοκτόνα «γενικής χρήσεως».
Συνήθως τα σκευάσματα ψεκάζονται ή εισάγονται με εγχυτήρα στις στοές των προσβεβλημένων ξύλινων μερών.

Βορικά (Borates).

Είναι ανόργανα ορυκτά και βρίσκονται σε φυσικά αποθέματα μέσα στη γη. Χρησιμοποιούνται συχνότερα: βόραξ, βορικό οξύ και DOT (disodium octaborate tetrahydrate). Δεν λερώνουν, είναι άοσμα, με πολύ χαμηλή τοξικότητα για τα θηλαστικά. Γνωρίσματα που τα καθιστούν πολύ βολικά για χρήση τους μέσα στις κατοικίες. Χρησιμοποιούνται επίσης από τις βιομηχανίες ξυλείας που εμβαπτίζουν ή εμποτίζουν υπό πίεση τους κορμούς των δένδρων με βορικά, για προστασία από έντομα και μύκητες.

Τα βορικά ενεργούν θανατηφόρα στα έντομα μέσω της πέψεως. Καθώς οι τερμίτες προσπαθούν να διαπεράσουν την επιφάνεια του επεξεργασμένου με βορικά ξύλου, παρατηρείται μεγάλη θνησιμότητα ή και διαταραχές στην θρέψη τους (Grace & Yamamoto, 1992,1994).

Η διεισδυτικότητα των βορικών στο ξύλο και η εξάπλωση τους προς άλλα σημεία του, όπου δεν έχει γίνει εφαρμογή, είναι δυνατή σε περιπτώσεις νέας κατασκευής. Τα ξύλινα μέρη συνεχίζουν να απορροφούν ατμοσφαιρική υγρασία από βροχές, συμπύκνωση υδρατμών κ.ά. Καθώς μάλιστα οι ίδιοι οι τερμίτες με τις δραστηριότητες τους αυξάνουν την υγρασία του ξύλου. Υποβοηθούν και την ταχύτητα διαχύσεως του βορικού στις στοές και στο προσβεβλημένο ξύλο.

Δολώματα.

Η μέθοδος αποτελεί μία πολύ διαφορετική προσέγγιση. Πολύ μικρές ποσότητες υλικού χρησιμοποιούνται ως εδώδιμοι «έξυπνοι πύραυλοι», για να εκδιώξουν ή να περιορίσουν πληθυσμούς. Η ομάδες τερμιτών που δρουν μέσα ή γύρω από τα κτίρια.

Τα προϊόντα που υπάρχουν για τον σκοπό αυτόν εμπίπτουν στις παρακάτω μεγάλες κατηγορίες

ρυθμιστές αναπτύξεως των εντόμων (insect growth regulators) που δρουν ως παρεμποδιστές συνθέσεως της χιτίνης. Εμποδίζοντας την μεταμόρφωση των εντόμων (hexaflumuron, diflubenzuron, noviflumuron)
αργής δράσεως παρεμποδιστές του μεταβολισμού και νευροτοξίνες (hydramethylon, sulfuramid, fipronil) και
μικροβιακά παθογόνα όπως μύκητες ή βακτήρια

Τα δολώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλες μορφές αντιμετωπίσεως. Υπάρχουν σκευάσματα για εξωτερική και εσωτερική εφαρμογή καθώς και για υπέργεια και υπόγεια χρήση.

Το 1994, εδόθη στις Η.Π.Α. έγκριση κυκλοφορίας του Recruit Termite Bait της Dow Agro Sciences με δραστική ουσία το hexaflumuron. Το hexaflumuron διακόπτει τη διαδικασία εκδόσεως (αποβολή εξωσκελετού). Προκαλεί τον θάνατο των εντόμων κατά την εκκόλαψη ή τη μεταμόρφωση τους.

Το 1966, η FMC Corporation πήρε έγκριση για «σταθμούς» δολωμάτων με ονομασίες FirstLine για υπέργεια και FirstLine GT για υπόγεια χρήση. Οι «σταθμοί» περιέχουν κυματοειδές χαρτόνι εμποτισμένο με 100 ppm sulfuramid το οποίο είναι σχετικώς αργής δράσεως δηλητήριο στομάχου. Όταν καταποθεί από τους τερμίτες, ο θάνατος επέρχεται μετά από μερικές μέρες ή εβδομάδες. Ανάλογα με τη συγκέντρωση και την ποσότητα που έλαβαν.

Διάφορες τροποποιήσεις του συστήματος έδωσε κατά καιρούς τα First Line GT Plus, Smart disc Locator, Defender unit.Τελευταία το Summon ένα μη εντομοκτόνο μπισκότο που προσελκύει τους τερμίτες στους σταθμούς με το δόλωμα.
Τα περισσότερα από τα παραπάνω σκευάσματα, δεν έχουν ακόμη έγκριση κυκλοφορίας στην Ελλάδα.

Μέθοδος επενδύσεως, Trap-Treat-Release (TTR).

Είναι μία τεχνική για καταστολή ή και εξάλειψη αποικιών κοινωνικών εντόμων, κυρίως υπόγειων τερμιτών. Συχνά συγχέεται με τη μέθοδο του δολώματος όμως στην TTR. Η τοξική ουσία εφαρμόζεται εξωτερικώς στο σώμα των τερμιτών ως επένδυση. Οι επενδυμένοι τερμίτες μεταφέρουν αποτελεσματικότερα μεγαλύτερες ποσότητες της τοξικής ουσίας από ότι οι τερμίτες που έχουν καταπιεί το δόλωμα.

Σε συνθήκες αγρού, θανατώθηκαν 50 – 100 άλλα άτομα από κάθε επενδεδυμένον τερμίτη. Είναι μέθοδος φιλική προς το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων και κατοικίδιων, επειδή χρησιμοποιεί μικρές ποσότητες φαρμάκου. Η καταπολέμηση με χημικά εμπόδια χρησιμοποιεί συνήθως πάνω από 5.000 φορές μεγαλύτερη ποσότητα φαρμάκου. Τα υπολείμματα τους παραμένουν επί περισσότερα από 20 χρόνια. Επιπλέον, η ποσότητα του φαρμάκου που χρησιμοποιείται, εφαρμόζεται μόνο στον οργανισμό-στόχο, περιορίζοντας την έκθεση σε αυτό, οργανισμών μη στόχων.

ALPHA APOLYMANTIKI PRODUCTS
APOLYMANTIKI LG