ψείρα του σιταριού

Sitophilus granarius – ψείρα του σιταριού

Sitophilus granarius L. (Calandra granaria L.) (Col. – Curculionidae) . καλάντρα του σταριού, σιταρόψειρα

Sitophilus granarius Είναι κοσμοπολίτικο είδος. Υπάρχει στα εύκρατα αλλά και στα ψυχρά (Σκανδιναβία, Ρωσία) κλίματα. Στα υποτροπικά η παρουσία του είναι σπάνια και η ανάπτυξή του σχεδόν αδύνατη.

Τι προσβάλει η ψείρα του σιταριού;

Τόσο το τέλειο όσο και οι προνύμφες του προσβάλλουν τους σπόρους των σιτηρών (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, καλαμπόκι και σπανιότερα βρώμη) στους αποθηκευτικούς χώρους, όπως επίσης και συμπαγή αμυλούχα προϊόντα (ξερό ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά). Κατά τον Kunike (από Lepesme, 1944), τόσο αυτό όσο και το συγγενικό του είδος S. oryzae, αναζητούν την τροφή τους  σε αλεύρι, πίτουρα ή πλιγούρι. Ωστόσο, δεν μπορούν να αναπαραγχθούν. Τρώνε αλλά πεθαίνουν σύντομα σε μπιζέλια, φασόλια, λούπινα, αραχίδα και αμύγδαλα. Δεν προσβάλλουν ποτέ τους σπόρους κακάο, καφέ και το αποφλοιωμένο ρύζι.

Βιολογικός κύκλος της ψείρας του σιταριού

Τα αρσενικά γονιμοποιούν τα θηλυκά αμέσως μετά την έξοδό τους από τους σπόρους . Δύο εβδομάδες μετά αρχίζουν να γεννούν τα αβγά τους (150 – 200). Ο ημερήσιος αριθμός ποικίλλει  ανάλογα από:

α) τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και

β) τη σκληρότητα των σπόρων, δεδομένου ότι το θηλυκό ανοίγει με τα στοματικά του μόρια μία οπή στους σπόρους όπου βάζει από ένα αβγό.

Εάν η θερμοκρασία είναι μεταξύ 16° – 18°Ό, αφήνει ένα αβγό κατά μέσο όρο ανά δύο ημέρες. Ένα ή δύο όταν είναι 22° – 23° και δύο με τρία την ημέρα, όταν επικρατούν θερμοκρασίες μεταξύ 25° – 26°.

Η περίοδος εκκόλαψης διαρκεί 6 ημ. στους 28°, δέκα στους 20° και δεκαπέντε στους 16°. Υπάρχουν  προνυμφικά στάδια τα οποία μεγαλώνουν μέσα στους σπόρους και γενικά ο βιολογικός του κύκλος ανήκει σε 38 – 40 ημ. σε 22° – 25° . Στη πράξη, μέσα στις αποθήκες ακόμη και το καλοκαίρι, πρέπει να υπολογίζουμε ό – 7 εβδομάδες. Η ανάπτυξή του σταματά κάτω από τους 12°,

Από αυτά άλλα είδη πετούν και άλλα όχι, Τα ενήλικα έχουν μήκος 3-5 χιλ. Τρώνε το εσωτερικό των σπόρων και εκεί το θηλυκό βάζει τα αυγά καθιστώντας τα σιτηρά ακατάλληλα προς κατανάλωση. Γεννούν έως 400 αυγά, με μία αναλογία 2-3 αυγά την ημέρα και έχουν περίπου 4 γενιές ανά έτος. Ο βιολογικός τους κύκλος είναι 30-40 ημέρες το καλοκαίρι και 120 – 150 ημέρες τον χειμώνα.

Μολύνουν το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι αλλά και το ρύζι και τα όσπρια. Τα τέλεια πολλές φορές “αγαπούν” τα προϊόντα αλευροποιίας. Σε περίπτωση μεγάλου πληθυσμού αυξάνουν την θερμοκρασία και την υγρασία των δημητριακών με τα προϊόντα του μεταβολισμού τους.

Εξάπλωση στο προϊόν

Τα τέλεια υπάρχουν σε αρκετό βάθος μέσα στο προϊόν. Μόνο στην περίπτωση των ενσακισμένων προϊόντων που μένουν αρκετή ώρα στον ήλιο, ανεβαίνουν στην επιφάνεια. Η συγκέντρωσή τους σε μεγάλους αριθμούς σε ορισμένα σημεία του προϊόντος όπου η υγρασία

είναι υψηλότερη και σε συνδυασμό με την έντονη μεταβολική δραστηριότη­τα της περιοχής εκεί, προκαλεί ένα τοπικά ανέβασμα της θερμοκρασίας με αποτέλεσμα τη δημιουργία των λεγάμενων θερμών κηλίδων (hot spots). Οι κηλίδες αυτές ευνοούν την ανάπτυξη μυκήτων στους ήδη προ­σβεβλημένους σπόρους με τελικό αποτέλεσμα τα  συμπαγή συσσωματώματα του

προϊόντος και ποσοτική και ποιοτική υποβάθμισή του.

Το είδος αυτό είναι ίσως το πιο κοινό και από τα πιο επικίνδυνα που υπάρχουν στις αποθήκες των σιτηρών στη χώρα μας και η αντιμετώπισή του πρέπει να ξεκινάει αμέσως μετά τη συγκομιδή, όταν το προϊόν πηγαίνει στις αποθήκες του παραγωγού ή των συνεταιρισμών. Οι αποθη­κευτικοί αυτοί χώροι θα πρέπει να είναι τελείως καθαροί από υπολείμματα περασμένων ετών και θα πρέπει να έχουν ψεκασθεί με ένα εντομοκτόνο με μεγάλη υπολειμματική διάρκεια. Στη συνέχεια και αν υπάρχει πρόβλημα, θα πρέπει να γίνει απεντόμωση με φωσφίνη από ειδικευμένο προσωπικό. Αυτό το αναλαμβάνουν οι συνεταιρισμοί ή οι μύλοι μετά το πέρας της συγκέντρωσης των σιτηρών. Σε άλλες χώρες, με τον κατάλληλο νόμο, γίνεται κατευθείαν ψεκασμός του προϊόντων πάνω στις ταινίες μεταφοράς των σιλό, με Actellic.

Το συγγενές είδος S. oryzae L. είναι περισσότερο κοσμοπολίτικο και κυρίως το συναντούμε στις υποτροπικές και τροπικές περιοχές. Ιδιαίτερα στην Ινδία, Αυστραλία, Η.Π.Α στα παράλια της Β. Αφρικής αλλά και στην Κίνα μέχρι τον 41° παράλληλο. Επίσης, στα θερμά κλίματα μπορεί να κάνει ζημιές και στους αγρούς των σιτηρών.
Ο έλεγχος και παρακολούθηση του πληθυσμού των εντόμων με φερομόνες είναι σήμερα το σημαντικότερο βήμα στην έγκαιρη καταπολέμηση των εντόμων αποθηκών.

Διάρκεια ζωής της Sitophilus granarius – ψείρα του σιταριού

Η διάρκεια ζωής του τέλειου του Sitophilus granarius είναι περίπου 1 έτος ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις φθάνει τα 2 1/2 χρόνια. Αντίθετα, το τέλειο του S. oryzae, σε καμία περίπτωση δε ζει περισσότερο από οκτώ μήνες.